رویکرد آلوسی به تفسیر عرفانی

چکیده مقاله

چکیده ابوالثناء شهابالدین محمود آلوسی بغدادی از مفسران سدۀ سیزدهم هرری و وابسته به طریقت نقشبندیه و مؤلف تفسیر روح المعانی است. یکی از جنبههای مهم این تفسیر، رویکرد مفسر نسبت به سنت تفسیر عرفانی است. آلوسی از گرایشهای عرفانی استقبال کرده و در مواضعی بر اساخ ت وص و دانش، روحیات و ذوقیات و احوال بیرونی و نیازهای م اطبان، به بازتاب آراء مفسران منتسب به عرفان نظری و عرفان سیر و سیوکی اقدام نموده است. دربرابر جریان و سنت تفسیر عرفانی، مواجهه آلوسی با آراء تفسیری عارفان گزینشی است. بر این اساخ، کوشش برای توافن بین شریعت و عرفان و برمبنای آموزههای طریقت نقشبندیه روح حاکم بر این نگرش را در سنت تفسیر عرفانی تشکیل میدهد. افزون براین، نباید از مواجهة انتقادی و محققانة وی با بر ی آرای دیگر تفسیر عرفانی در روح المعانی، همچون مواجهه با نظریة وحدت وجود ابن عربی غفیت ورزید. این نوع رویاروییها که در جای ود از استقلل و قوت اجتهادی وی در تفسیر به معنای اعم و تفسیر عرفانی به معنای ا ص آن حکایت میکند، تنها در پرتو رویکرد ویژۀ او و با عنایت به مؤلفة دانش و ت وص آلوسی قابل تبیین و تش یص است.