عقل‌گرایی در تفسیر آیات از منظر سید رضی و زمخشری

چکیده مقاله

سید رضی و زمخشری از مفسرانی اند که با رویکرد عقل گرایی به تفسیر قرآن پرداخته اند؛ اما این رویکرد نشأت گرفته از دو مبنای متمایز از هم می باشد. زمخشری بر مبنای اصول عقلی اعتزال و اصل تأویل به سراغ تفسیر آیات رفته، درخالی که سید رضی بر مبنای جایگاه عقل در گفتمان تشیع و با توجه به محدودیت آن صرفا عقل را به مثابه ابزاری در تفسیر نگاه کرده است. رویکرد سید رضی در آیات 7 و 8 سوره آل عمران قرآن محور همراه با نوآوری است حال آنکه زمخشری در هر دو آیه از سنت سلفی معتزلیان تبعیت کرده. در آیات 60 و 61 این سوره رویکرد سید رضی بر اساس کتاب محوری و سنت مداری همراه با بهره گیری از نکات ادبی است، اما زمخشری با استفاده از عقل منبعی و شواهد تاریخی به تفسیر آیات مزبور پرداخته است به علاوه در تفسیر این دو آیه رگه هایی از اندیشه کلامی معتزله به همراه نوعی تعصب به چشم می خورد.