تاثیر مزاج مکان بر تناسبات هندسی فضاها در معماری ایرانی مورد پژوهی: خانه های تاریخی کاشان

نویسندگانمحمد رضا حاتمیان، جواد دیواندری، فهیمه گلباغ
همایشکنفرانس بین المللی معماری و ریاضیات
تاریخ برگزاری همایش۹۶/۸/۲۵
محل برگزاری همایشکاشان
ارائه به نام دانشگاهکاشان
نوع ارائهسخنرانی
سطح همایشبین المللی

چکیده مقاله

چکیده:

تناسبات هندسی در خانه‌های سنتی بر پایه پیمون بوده است که عوامل متعددی بر آن تاثیرگذارند. یکی از آن‌ها اقلیم می‌باشد. اقلیم در مقوله گستردهتری با عنوان مزاج مکان قابل بررسی است. که بر تناسبات هندسی در خانه‌های سنتی تاثیر گذار می‌باشد. معماران سنتی برای برقراری تعادل مزاج مکان تدابیری ارائه داده‌اند. تا با این امر بتوانند فضاهای مصنوع را به سمت تعادل هدایت کنند.

از طرفی توجه طراحان معمار به فاکتورهای تاثیرگذار اقلیم از موضوعات عصر حاضر می‌باشد. کمبود منابع انرژی، تبعات سوء مصرف انرژی‌های فسیلی، گرمایش زمین، آلودگی‌ها و پیامدهایی مانند این‌ها، چند دهه ایست که توجه طراحان معمار را به این سو جلب کرده است. پژوهش‌های بسیاری به منظور فهم رابطه بین اقلیم و تاثیر آن در طراحی بنا انجام شده است. در این نوشتار اقلیم از منظری نو که به زعم نگارندگان محدوده‌ی گسترده‌تری از اقلیم را شامل می‌شود، با عنوان مزاج مکان در رابطه با شکلدهی فضاها مورد پژوهش قرار گرفته است. از فاکتورهای شکلدهی فضا در کالبد بنا به عامل تناسبات هندسی در این نوشتار پرداخته شده است. شواهدی با مورد پژوهی در خانه‌های تاریخی کاشان در طی این پژوهش مشاهده شده است و نشان می‌دهد که معماران گذشته ما به اقلیم از طریق مزاج مکان و تاثیر آن بر تناسبات هندسی فضاهای بنا توجه داشتهاند. این به نوبه خود می‌تواند دست مایه‌ای برای طراحی معماری در حال حاضر ایجاد نماید.

ابن سینا شناخت هرچیزی را مشروط بر شناخت منشا آن می‌داند. با نظر به اینکه امتزاج و طبایع از علوم پایه حکمت دانش قدیم می‌باشند، دانستن در این زمینه به فهم بهتر مابقی علوم نظری کمک می‌کند. در این راستا شاخه‌ای از مزاج با عنوان مزاج مکان مورد بحث قرار می‌گیرد که یکی از عوامل تاثیرگذار بر آن اقلیم می‌باشد.

سوال اصلی این نوشتار بر این مبنا می‌باشد که 1_آیا مابین اندازه‌های فضاهای اقلیمی و ویژگی‌های مزاج مکان ارتباطی برقرار است؟ 2_فضاهای موثر در اقلیم خانه‌های کاشان چه تناسبی با مساحت کل ساختمان دارد؟ 3_آیا امکان ارائه مدلی از تناسبات هندسی در بناهای تاریخی قابل مشاهده است؟ و اگر بلی کاربرد آن در کدام قسمت از معماریست ؟

نوشتار پیش رو از طریق روش توصیفی_ تحلیلی خانه‌ها را مورد بررسی و به صورت جداول و نمودارها مشخص کرده است و برای گروه‌بندی این خانه‌ها از طریق روش آمار تحلیلی با نرم افزار spss، خانه‌ها را در گروه مشخص قرار داده است.

کلید واژه ها: تناسبات هندسی، مزاج، مزاج مکان، فضاهای اقلیمی، خانه‌های سنتی کاشان