گنجینه بلااستفاده حکمت ایرانی اسلامی در معماری و شهرسازی معاصر ایران

چکیده مقاله

با گذر و نظر در معماری و شهرسازی امروز ایران پس از گذشت 42 سال از فرهنگی ترین انقلاب معاصر و حضور سومین حکومت ولایی، بعد از حکومت حضرت رسول(ص) و امیر مومنان(ع)، فضای شهر از طرف متخصص و غیر متخصص  این جملات را در خود زمزمه میکند: ساختمانها  و خیابانهای خسته کننده، شهر و بناهای ناهماهنگ، فقر آثار معماری و شهرسازی فاخر و شاخص فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی،  نبود اثری از هویت ایرانی اسلامی در شهر و بناهای آن، آسیب های فضایی، آسیب های بصری، عدم انطباق فضاهای معماری و شهرسازی با ویژگی های انسانی در اسلام، ناپایداری در استفاده از زیرساخت ها و منابع، عدم تعامل مناسب معماری و شهرسازی با محیط طبیعی زیست و جملاتی از این دست که همگی ما را با چالشی بزرگ که همانا نبود ارتباط منطقی بین داشته های فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی و معماری شهر و بناهای آن است، مواجه میکند. بدون توجه به ریشه های این بحران که به زمانی پیش از انقلاب اسلامی باز می گردد، اشاره به عوامل بازدارنده این خواسته به حق جامعه ایران اسلامی درحالیکه، تاثیر داشته های دینی اسلام  در همه عرصه های حکومتی، سیاسی، نظامی، علمی، حقوقی، اجتماعی، قانونگذاری، قضایی و امثالهم جاری و ساری شده است، چرا در شهر و بناهای آن (معماری و شهرسازی) نفوذ و بروز پیدا نمیکند، حائز اهمیت است.                  موضوع از منظرهای مختلف قابل بررسی است که در این نوشتار از منظر توجه به مبانی نظری حکمت ایرانی اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. چه بسا بسیاری از صاحبنظران حوزه معماری و شهرسازی نبود مبنای نظری لازم برای تحقق این امر را عاملی محوری دانسته اند. روش پژوهش در دو مرحله انجام شده است. در قدم اول آسیب شناسی نظری و در قدم دوم انطباق مبادی حکمت طبیعیات و معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی جهت نیل به راهبردهای نظری است. شواهد حاکی از آن است که در حوزه حکمت ایرانی اسلامی خوراک نظری لازم برای تحول معماری و شهرسازی معاصر ایران و انطباق آن با آرمان های انقلاب، به اندازه کفایت وجود دارد. و تنها متولیان حوزه معماری و شهرسازی توجه کافی به آن مبذول نداشته اند.