تأثیر و نقش روح بر نبوت در دیالکتیک کتاب مقدس و قرآن کریم

Abstract

فهم چیستی «روح» در متون مقدس، از پیچیدگی خاصی برخوردار است. از‌جمله مصادیق این پیچیدگی، کارکرد و هدف از خلقت روح به‌عنوان مخلوقی از خداوند است. در عهدین و قرآن کریم، روح، در دو حوزة آفرینش انسان و نزول وحی و قیامت مطرح شده است. ارتباط روح به‌عنوان یاریگر پیامبر در امر نبوت، که عمدتاً در حوزة دوم قرار می‌گیرد، از تأکیدات ادیان ابراهیمی است که در ارتباط بینامتنی قرآن کریم با متون پیشین، می‌توان به تفسیر بهتری از آن دست یافت. در مقایسة قرآن کریم با کتاب مقدس، شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در پیوند با این دو متغیر به‌دست می‌آید که با توجه به برخی وجوه مشترک، افتراقات آن نیز حائز اهمیت است. مقایسه بینامتنی در این مقوله، بیانگر مواضع متمایز قرآن کریم است. این مواضع در سه محور تبیین می‌شود: رابطة بین قرآن و عهدین در این زمینه، گاه رابطة سلبی ـ حذفی، گاه رابطة ایجابی و گاه رابطة اصلاحی و تغییر است. جستار پیش رو، ابعاد و جنبه‌های گونه‌گون این سه رابطه را مورد واکاوی قرار می‌دهد.