سرشت الوهی عیسی(ع) در نگاه ابن عربی (بررسی تطبیقی آرای ابن عربی درباره ماهیت الهی، ولایت و نبوت حضرت عیسی و مقایسه آن با آیات قرآن و آرای مسیحیان)

Abstract

محیی الدین در خصوص ماهیت و نبوت عیسی(ع) سخنان غریبی دارد از جمله اینکه: 1. اقامت روح عیسی قبل از تولد جسمانی او هزار سال به طول انجامیده است. 2. علت خطای قائلان به تثلیث این نیست که عیسی را به خدایی گرفتند، بلکه خطای آنان این است که فقط عیسی را خدا پنداشتند، در حالی که همه جهان صورت خداست و به تعبیری دیگر، هستی مابین مخلوقات و خداوند تقسیم شده است. 3. عیسی(ع) جامع خلافت الهی یعنی مراتب: ولایت، نبوت، امامت، امر، ملک و تمام رسالت است، و بدین ترتیب، خلافت او اتم و اکمل است و به وسیله او، دوره عبودیت در خلافت به اتمام رسیده است. 4. وصف و فصّ نبوت اختصاص به عیسی(ع) دارد، و مراد او نبوت عامه ازلاً و ابداً به طریق اصالت می باشد که ویژه اوست. 5. عیسی(ع) خاتم ولایت علی الاطلاق است. نگارنده، برخی از آموزه های مذکور از ابن عربی و همچنین آرای برخی از عارفان قبل از وی(مانند حلاج) در باب وحدت وجود و حلول و اتحاد را متأثر از دیدگاه مسیحیان می داند، و به مشابهت‏هایی در باور محیی‏الدین در مورد عیسی(ع) با عقاید مسیحیان در باب عیسی مسیح قائل است، با این تفاوت که ابن عربی با نظر وحدت وجودی ـ نه وحدت شهودی ـ الوهیت عیسی(ع) را به همه کائنات تعمیم می دهد. برای اثبات مدعای مذکور این مقاله، اوصاف مسیح در کتاب مقدس عهد جدید، قرآن، و برخی فرق مسیحی و آثار ابن عربی بررسی شده و مشابهات نشان داده شده است.