بررسی تطبیقی نابودی و نوسازی سالانه کیهان در اساطیر خاورمیانه

Abstract

بشر همواره نگرشی اسطوره یی به کیهان داشته است. آغاز و انجام عالم، تولد و مرگ و فرجام جهان ابعاد این نگرش را تشکیل میدهند و همواره فرجام شناسی نقشی مهم در نحوه نگرش انسان به هستی و فلسفه آن داشته و در دوران معاصر نیز در مکاتب فکری بشر به اشکال مختلف و بصورت جدی مورد توجه بوده است. نگاهی به ریشه های اسطوره یی این بعد از تفکر بشر موضوع نوشتار حاضر است و کوشش شده است که در آن، ریشه ها و اشکال مختلف نوسازی سالانه کیهانی در منطقه خاورمیانه و پیامدهای این سنت در نحوه نگرش انسان معاصر به زندگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. برای ریشه یابی این موضوع، نخست ارتباط آن با آفرینش کیهان و سپس ارتباط آن با تاریخ و اسطوره و برداشتهای گوناگون از تاریخ مورد بررسی قرار گرفته و باورها و آیینهای گوناگون بشر برای گریز از تاریخ (احیای سالانه کیهان و احیای ادواری کیهان) بعنوان نمونه هایی از این تکاپو مرور گردیده و به این نتیجه میرسد که در این انگاره نوسازی ابتدا ایزدان باروری (شهید شونده) این وظیفه را بر عهده داشته اند، سپس شاه و پس از او قهرمان طوفان مسئولیت اصلی را ایفا میکرده است. مقاله در پایان، روایت طوفان نوح را با دیگر اساطیر خاورمیانه از جمله با روایتهای مشابه سومری، بابلی، یهوی، کاهن مآب مقایسه و تطبیق می کند.