تهیه نقشه حساسیت فرسایش آبراهه‌ای با استفاده از مدل داده‌کاوی تلفیقی آنتروپی- ارزش اطلاعاتی (IOE -IV) (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بالادست رودخانه تجن)

چکیده مقاله

فرسایش آبی، مهم‌ترین مسئله تخریب زمین در مقیاس جهان است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر ارزیابی اهمیت معیارها و زیر‌معیار‌های مؤثر هر معیار در حساسیت فرسایش آبراهه‌ای با استفاده از مدل تلفیقی آنتروپی- ارزش اطلاعاتی در حوضه آبخیز بالادست رودخانه تجن است. برای این منظور، ابتدا 252 نقطه فرسایشی با استفاده از تصاویر Google Earth شناسایی شد که از این تعداد به‌صورت تصادفی، 176 نقطه (70 درصد) برای آموزش مدل و 76 نقطه (30 درصد) برای اعتبارسنجی مدل طبقه‌بندی شدند. آنگاه 7 معیار مؤثر بر وقوع فرسایش (شامل ارتفاع، جهت شیب، فاصله تا آبراهه، کاربری اراضی، فرسایندگی باران، خاک و شاخص TWI) شناسایی و هر یک به زیر‌معیارهایی طبقه‌بندی شدند. سپس به‌منظور ارزیابی تأثیر هر معیار و زیر‌معیار برحساسیت فرسایش حوضه مورد مطالعه از مدل تلفیقی داده‌کاوی آنتروپی- ارزش اطلاعاتی استفاده شد. نتایج حاصل از تأثیر هر معیار و زیر‌معیار برحساسیت فرسایش حوضه مورد مطالعه با استفاده از مدل تلفیقی آنتروپی- ارزش اطلاعاتی نشان داد که معیارهای کاربری اراضی و ارتفاع به ترتیب باWj برابر با 07/2 و 9/0 و همچنین زیر معیار اراضی بایر و طبقه ارتفاعی 3724-2745 متر به‌ترتیب با IV برابر با 74/2 و 65/1 بیش‌ترین تأثیر را در فرسایش منطقه دارند. نرخ موفقیت و پیش‌بینی مدل تلفیقی شاخص آنتروپی- ارزش اطلاعاتی، با توجه به منحنی (ROC-AUC) به‌ترتیب برابر با 831/0 و 837/0 به دست آمد که از عملکرد خوب مدل برای دوره‌های آموزش و اعتبار‌سنجی حکایت دارد. همچنین نقشه حساسیت به فرسایش نشان داد که بیش‌ترین مناطق با حساسیت‌پذیری به فرسایش آبراهه‌ای زیاد تا خیلی‌زیاد منطبق بر امتداد شمال‌شرقی، جنوب‌شرقی تا جنوب‌غربی حوضه است.