تحلیل زمانی مکانی خشکسالی های هواشناسی و آب زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت مهیار شمالی اصفهان)

چکیده مقاله

پایش خشکسالی هواشناسی و آب زیرزمینی و تعیین میزان تأخیر بین این دو نوع خشکسالی در بخش‌های مختلف مکانیِ یک منطقه می‌تواند کمک شایانی به مدیریت مصرف و صرفه‌جویی منابع آب زیرزمینی نماید. در این پژوهش، تغییرات زمانی و مکانی خشکسالی‌ها با استفاده از دو شاخص بارش استاندارد و آب زیرزمینی در منطقه مهیار شمالی استان اصفهان، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که خشکسالی‌ آب زیرزمینی در بیشتر بخش‌های آبخوان به‌علت افزایش عمق آب زیرزمینی و احتمالاً به‌دلیل کاهش سرعت نفوذپذیری و بسته‌شدن منافذ آبرفت ناشی از تعدد چاه‌های بهره‌برداری و برداشت زیاد منابع آب زیرزمینی با تأخیر زمانی بالا (48 ماه) صورت می‌گیرد. در بخش‌ غربی آبخوان، به‌ویژه در حوالی چاه پیزومتری آجرکاخ، بیشترین همبستگی بین خشکسالی‌های هواشناسی و آب زیرزمینی در تأخیر زمانی 24 ماه، به‌ترتیب با R2 برابر با 62/0 صورت می‌گیرد. ضریب نفوذپذیری بالا، جریان ورودی از آبخوان مجاور، تغذیه جانبی ناشی از سازند‌های نفوذ‌پذیر آهکی نزدیک به دشت، حفظ تخلخل مؤثر آبخوان و کنترل پدیده نشست به‌علت تجمع آب انتقال‌یافته از کانال مهیار در حوالی این چاه‌ها، از دلایل پاسخ نسبتاً سریع سطح آب زیرزمینی نسبت به نوسانات بارش در این مناطق است. همچنین نتایج پهنه‌بندی مکانی خشکسالی‌های هواشناسی و آب زیرزمینی، مبین افزایش میزان زمان تأخیر بین خشکسالی هواشناسی و آب زیرزمینی و گسترش شدت خشکسالی در بیشتر بخش‌های آبخوان با گذشت زمان است