ارزیابی تغییرات زمانی- مکانی بیلان رطوبتی خاک به روش تورنت وایت- ماتر (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بهشت آباد)

چکیده مقاله

به منظور مدیریت پایدار منابع آب، تعیین بیلان آب و اجزای آن، امری ضروری است. در این تحقیق، با هدف به دست آوردن یک دید کلی نسبت به وضعیت بیلان و اجزای تشکیل دهنده آن، بیلان رطوبتی خاک با استفاده از مدل تورنت‌وایت- ماتر در حوزه آبخیز بهشت آباد طی سال‌های 2015 – 2003 محاسبه شد. نقشه‌های توزیعی شامل بارش، دما، تبخیروتعرق پتانسیل و واقعی، ذخیره رطوبتی خاک، نفوذ سطحی، رواناب سطحی و شاخص سطح برگ تهیه گردید. نتایج نشان داد که از نظر توزیع مکانی، در بهار و تابستان بیشترین رواناب در ارتفاعات (8.98 mm) و کمترین مقادیر آن در خروجی حوزه و در پاییز و زمستان بیشترین رواناب در خروجی حوزه (46.72 mm) و کمترین آن در ارتفاعات اتفاق می‌افتد. بین رواناب مشاهده شده و محاسبه شده همبستگی 53 درصدی وجود دارد. میزان نفوذ سطحی در ماه‌های خشک کاهش می‌یابد، بیشترین نفوذ سطحی (محدوده بین mm 31 تا 16 ) در محدوده خاک های با بافت لومی شنی و لومی رسی و در کاربری‌های اراضی کشاورزی و مراتع با پوشش خوب و متوسط اتفاق افتاده است. از نظر توزیع مکانی، کاربری‌های کشاورزی، مراتع خوب و متوسط دارای تبخیروتعرق واقعی بیشتری دارند که این مناطق، غالباً منطبق بر نقاطی است که بیشترین شاخص سطح برگ را دارند. به‌طور کلی نتایج به دست آمده از این تحقیق می‌تواند در شناسایی وضعیت رطوبتی خاک و زوایای مختلف این سیستم پیچیده و همچنین مدیریت حوزه آبخیز مفید باشد.