شبیه‌سازی نقشه کاربری اراضی سال ۲۰۲۶ با استفاده از مدل CLUE-s در حوزه آبخیز رحیم‌آباد

چکیده مقاله

مروزه با افزایش جمعیت، کاربری اراضی به‌­منظور برآورد نیازها تغییر کرده است که همین موضوع، اطلاع از وضعیت آینده کاربری اراضی را با اهمیت‌­تر کرده است. بررسی تغییرات کاربری اراضی، نقش اساسی در مطالعات زیست­‌محیطی، مدل­سازی و شبیه‌­سازی تغییرات کاربری اراضی و مدیریت منابع آب داشته، مدیران را در برنامه­ریزی بهتر کاربری اراضی یاری می­‌دهد. لذا در این پژوهش، ابتدا نقشه کاربری اراضی حوزه آبخیز رحیم­‌آباد برای سال‌­­های 1999 و 2016 به­ترتیب با استفاده از سنجنده­‌های ETM+ و Landsat 8 در محیط نرم‌­افزار ENVI5.3 استخراج شد که ضریب کاپا برابر 95 درصد و صحت کلی برابر 97 درصد، حاکی از دقت بالای نقشه کاربری 2016 بود. سپس، نقشه‌­های عوامل مؤثر بر تغییر کاربری اراضی شامل نقشه­‌های فاصله از جاده، فاصله از رودخانه، فاصله از شهر، فاصله از روستا، فاصله از گسل، زمین‌شناسی، بافت خاک، بارش، تبخیر، مدل رقومی ارتفاع، شیب، سطح آب زیرزمینی و مقدار تابش خورشیدی در محیط ArcGIS 10.6 تهیه شدند. آن­گاه، با استفاده از رگرسیون لجیستیک، نقش عوامل مؤثر بر کاربری اراضی تعیین شد و برای ارزیابی رگرسیون لجیستیک، از منحنی ROC استفاده شد. در نهایت، نقشه کاربری اراضی حوضه مطالعاتی برای سال 2026 با استفاده از مدل CLUE-s شبیه­‌سازی شد. نتایج حاصل از پژوهش حاضر، نشان داد که میزان سطح زیر منحنی ROC برای کاربری­‌های مرتع، اراضی دیم، اراضی آبی، پهنه آبی و مسکونی به‌­ترتیب برابر 0.9، 0.88، 0.9، 0.92 و 0.91 است که بیان­گر دقت قابل‌قبول روش رگرسیون در بررسی عوامل مؤثر بر کاربری اراضی است. همچنین، بیشترین تغییرات کاربری اراضی در سال 2026، مربوط به تبدیل کاربری مرتع به کاربری دیم خواهد بود و 6.47 درصد کاربری مرتع، کاهش و 18 درصد کاربری دیم افزایش خواهد یافت.