بازاندیشی در جامعه¬شناسی ایران (مرور نظام مند مطالعات انجام شده)

چکیده مقاله

بازاندیشی در جامعه¬شناسی ضرورت دارد؛ اما مطالعات متعدد در این حوزه، اگر در قالب تلاش¬های مروری، مورد ارزیابی قرار نگیرد، خود می¬تواند به تنوع، آشفتگی و بعضاً تناقض در یافته¬ها و نتایج به دست آمده، منجر شود. در چنین فضایی علاوه بر اتلاف تلاش بازاندیشانه، میدان حمله به مشروعیت و جایگاه جامعه¬شناسی نیز گسترش می¬یابد. مبتنی بر این مسأله، هدف پژوهش حاضر، تأمل در بازاندیشی¬های به عمل آمده از جامعه¬شناسی در ایران با تکیه بر راهبرد مرور نظام¬مند بوده است. جامعه¬ آماری، شامل پژوهش¬هایی است که در بازه¬ی زمانی 1370 تا 1399 در باب جامعه¬شناسی در ایران به انجام رسیده است و به صورت مقاله، پایان¬نامه و کتاب چاپ شده است. پرسش اساسی عبارت است از این که «دانش انباشته از نظر شکلی، روش¬شناختی و محتوایی چه ویژگی¬هایی دارد؟». برای پاسخ به این سوال، بر اساس مراحل روش¬شناختی، به ترتیب، بررسی ادبیات موضوع از طریق مطالعه¬ی اسنادی، جست¬وجوی آثار و منابع، گزینش، مطالعه، فیش¬برداری، کدگذاری و در نهایت توصیف و تحلیل انجام شد. در نهایت، نتایج، در دو بخش یافته¬های شکلی و محتوایی ارائه گردید. از برآیندهای این توصیف و تحلیل، تأکید بر ضرورت طرح دقیق سوالات، شفافیت بخشیدن به مفاهیم و تکیه بر رویکردهایی مانند رویکرد جامعه¬شناسی جامعه¬شناسی در تلاش¬های بازاندیشانه آینده است.