شناسایی و علتیابی تراکم خوشه‌های تصادفات جرحی در خمینی‌شهر با استفاده از آمار فضایی

چکیده مقاله

زمینه و هدف: سوانح رانندگی، سالیانه جان ده‌ها هزار انسان را گرفته و صدها هزار مصدوم به‌جا می‌گذارد؛ به‌گونه‌ای که آمار متوفیان و مجروحان تصادفات رانندگی در کشور از آمار تلفات تمام بلایای طبیعی و انسانی نیم‌قرن اخیر فلات ایران، تجاوز می¬کند. اگرچه عامل اصلی این سوانح به‌طور مستقیم انسان می¬باشد؛ لیکن خطاهای انسانی متأثر از عوامل متعدد رفتاری و روانی بوده که خود از عوامل محیطی ازجمله نور و روشنایی، کاربری‌های اراضی، تقاطع‌ها، عدم وجود راهنماها، ترافیک، کیفیت معابر و... تأثیر می¬پذیرند. زمانی عوامل محیطی اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند که در تحلیل‌های فضایی با نقاط متراکم و خوشه‌ای از تصادفات مواجه شویم که انبوهی از خطاهای انسانی، تنها در نقاط معدودی از شهر تجمع کرده‌اند. هدف این پژوهش، شناسایی خوشه‌ها و تجمع تصادفات منجر به جراحت و شناخت عوامل محیطی و کالبدی مؤثر بر توزیع فضایی این‌گونه تصادفات در سطح شهر خمینی‌شهر می‌باشد. روش: در این پژوهش که از نوع کاربردی است، با روش تحلیل و توصیفی و ترکیب با روش علّی به بررسی توزیع فضایی تصادفات ترافیکی منجر به جراحت در شهر خمینی‌شهر طی سال 1393 پرداخته می‌شود و سپس تراکم و خوشه‌بندی تصادفات علت‌یابی و راهکارهای لازم ارائه می‌گردد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش در زمینه تحلیل فضایی داده‌های تصادفات رانندگی منجر به جراحت در خمینی‌شهر از توزیع الگوی خوشه‌ای حکایت می‌کند (شاخص موران برابر با 578/0 با 000=p value تجمع و تمرکز فوق‌العاده تصادفات در سطح شهر را بیان می‌کند) که در پنج خوشه متراکم در نیمه شرقی شهر در توزیع Getis-Ord General G قابل‌مشاهده هستند. مهم‌ترین عوامل ایجاد این خوشه‌ها طبق نظر کارشناسان، شکل معبر، کثرت تقاطع‌ها و کاربری اراضی محل می‌باشد. پیشنهادها: پیشنهادهایی در راستای کاهش تمرکز خوشه‌های تصادفات شهر ارائه ‌شده که اهم آن‌ها در زمینه تغییر کاربری اراضی اطراف این خوشه‌ها، اصلاح معابر، مسدودکردن معابر کم‌عرض منتهی به گره‌ها، ایمن‌سازی، نصب و احداث پل‌های عابر پیاده و... می‌باشند.