تحلیل انتقادی و تطبیقی روش خوارزمی و جامی در شرح نی‌نامۀ مولوی

جامی (وفات: 898 هـ . ق) و خوارزمی (وفات: 233 هـ . ق) از شاعران و عارفان بزرگ قرن نهم هجری، با تألیفات ارزنده‌ای در زبان و ادبیّات فارسی در زمرۀ نخستین شارحان مثنوی مولوی محسوب می‌شوند. شروح خوارزمی و جامی از زمان تألیف تا امروز، مورد توجّه بسیاری از مولوی­پژوهان و شارحان مثنوی معنوی قرار گرفته است. آثاری دربارۀ احوال، آثار و زندگی این شارحان تألیف و تدوین شده است، اما اثری که به بررسی و تبیین روش و رویکرد این شارحان در شرح نی­نامه (هیجده بیت آغازین مثنوی) بپردازد تا کنون به نگارش در نیامده است. مسأله این پژوهش شناختی تحلیلی از مواضع اختلاف و اشتراک روش شرح‌های خوارزمی و جامی بر نی‌نامة مولوی است. هر دو شارح روشی تلفیقی را در شرح نی‌نامه به کار برده و بر تلقی هرمنوتیکی از تفسیر استوار بوده­اند و به جای کشف مراد مولوی در نی‌نامه، به کشف و استخراج تفسیر عرفانی غیرمدلّل مباحثی در نی‌نامه پرداخته‌اند که متن ظرفیّت آن را دارد. آنها با این روش، طبعاً، فهم و درک نی‌نامه مثنوی مولوی را برای خواننده و مخاطب بویژه مخاطب عام دشوار کرده‌اند.