زیبایی شناسی نحو یا نحو زیبایی شناسی

چکیده مقاله

انسان با زیستن در درونِ زبانِ خویش و با به نظاره نشستن جهان از پنجره کلمات و ساختارهای صوتی و نحویِ آن، جهانِ اندیشگیِ خود را می سازد. نحوعربی که تا پیش از ظهور «عبدالقاهر» نقشی کلیشه ای داشت و به صحت و سقم اعرابِ آخرِ کلمات بسنده می نمود، با نگاه پویای او به نحو و طرح «علم معانی نحو» است که خلق شاهکارهای ادبی در گرو آرایش های نحوی و الگوهای خاص جملات قرار گرفت، نه کاربرد استعاره و مجاز. زیبایی های «نحو» همانند دیگر فنون و هنرها متاثر از محیطی است که در آن بالیده است. در این جستار، با توجه به تعریف «لایپ نیتس» از زیبایی، نخست مظاهر زیباییِ وحدت در نحو مطرح می شود و آنگاه به مظاهر زیبایی کثرت که آزادیِ بیانِ بی نظیری را برای گوینده عربی به ارمغان می آورد، پرداخته می شود. دستاورد این پژوهش آن است؛ تا زمانی که روحِ نحو در جمله ها دمیده نشود دست یابی به نمطِ عالی سخن ممکن نخواهد بود. نحو با ایجاد وحدت عضوی میان طبقات صوری چنان تازگی و حرکتی به تصویرها، و تمام هنر سازه ها می بخشد که سبب رساندن معانی به قلب می شود ..