بحران هویت شهروندان مهاجر در رمان «الکافرة» نوشتۀ علی بدر با تکیه بر نظریۀ استوارت هال

چکیده مقاله

بحران هویت مهاجرانی که خواسته یا ناخواسته ترک دیار نموده و در سرزمین‌های جدید سکنا گزیده‌اند، از دیرباز دغدغۀ جامعه‌شناسان بوده است و هماره به‌دنبال یافتن چرایی و چیستی و راه‌های برون‌رفت از آن گشته‌اند. رمان الکافرة نوشتۀ علی بدر، رمان‌نویس معاصر عراقی، ازجمله آثاری است که بحران هویتی شخصیت‌های مهاجر را در تقابل با دو فرهنگ شرق و غرب مطرح می‌سازد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی‌تحلیلی، تمایز بین هویت به‌معنای بودن و هویت به‌معنای شدن شخصیت‌های این رمان را از دیدگاه استوارت هال، نظریه‌پرداز پست‌مدرنیست و بر اساس مفاهیمی چون هویت و جهانی شدن و دیاسپورا بررسی کرده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که مؤلفه‌های نظریۀ استوارت هال، همچون تناقض‌های درونی مهاجران، زیستن با خود مجازی به‌جای خود حقیقی، تغییر هویت زبانی و تغییر نگرش جنسی، به‌خوبی در این رمان تجلی پیدا کرده است و شخصیت‌های رمان که دل‌بستۀ زادگاه خود بوده‌اند، به‌علت جنگ و مشکلات سیاسی، خواسته یا ناخواسته از آنجا گسسته‌ و با مهاجرت به سرزمین غربت با فضایی روبه‌رو شده‌اند که همواره وجودشان را به چالش کشیده است تا جایی که با میراث و خاطرات خویش بیگانه شده و ارتباط خود را با تمدن بین‌النهرین به فراموشی سپرده و تلاش نموده‌اند آمال و آرزوهای خود را در سرزمین غرب جست‌وجو کنند و نتیجۀ این اتفاق بریدن از میراث و خاطرات قومی و بیگانگی نسبت به فرهنگ خویش است.