بازتاب سنت و فرهنگ ایرانیان در شعر عصر عباسی ( مطالعه مورد پژوهانه: بشاربن برد، ابن معتز و ابن رومی)

چکیده مقاله

با روی کار آمدن بنی عباس و حضور ایرانیان در ساختار اداری حکومت آنان، شالودهْ یک جنبش فراگیر فرهنگی- ادبی، پی ریزی شد. در عصر نوسازی ادبی سنت¬های ادبی، اجتماعی و آثار فکر ایرانی در رأس فرهنگ¬هایی قرار دارد که در زبان و فرهنگ عربی تاثیر گذار است . تجلی و ظهور سنت و فرهنگ ایرانی در شعر شاعرانی همچون «ابونواس» در عصر عباسی اول و «ابن رومی» و «ابن معتز» در عصر عباسی دوم به گونه¬ای است که در تاریخ نقطهْ عطفی ایجاد کرد و اشعاری را پدید آورد که در هیچ دوره ای از تاریخ ادبیات عرب سابقه¬ای نداشت. ترانه¬های عاشقانه و باده سرایی مهمترین بن مایه هایی هستند که جولانگاه این شاعران برای انتقال سنت و فرهنگ¬های ایرانی قرار می گیرد. عباسیان تحت تاثیر فرهنگ ایرانی همچون پادشاهان ساسانی شیفتهْ تجملات و تشریفات شدند. بازتاب این روحیهْ اشرافیگری در شعر شاعران عصر عباسی دوم به ویژه «ابن معتز» به وضوح دیده می شود. جشنهای باستانی به سبب برخاستن از فرهنگ کهن ایران و بهره¬مندی از شاخص‌های مثبت خود به درون دربار عباسی راه یافت و با ایجاد زمینه برای ادیبان عصر عباسی توانست در بسیاری از آثار ادبی این دوره، تأثیر فراوانی بگذارد. آگاهی و اشراف به فرهنگ و سنت-های ایرانیان به شاعران تازی چنان تشخّص ادبی می¬داد که سبب شد سنت¬های ادبی و اجتماعی و آثار فکر ایرانی در رأس فرهنگ¬های تاثیر گذار در زبان و فرهنگ عربی قرار گیرد.