تحلیل گزاره های پرسشی خطبه فدکیه بر اساس نظریه سرل

چکیده مقاله

کنش گفتار، از موضوعات تحلیل­گفتمان است که با کاربست آن، می­توان مفاهیم نهفته در ژرف­ساخت­ها و عبارت­ها را آشکار ساخت. این نظریه را ابتدا «آستین» مطرح کرد و سپس با نوآوری­های شاگردش «جان سرل» گسترش یافت. پژوهش حاضر، بر اساس مطالعات کیفی و با روش توصیفی ـ تحلیلی، بر آن است تا گزاره­های پرسشی در خطبه فدکیه حضرت زهرا " را بررسی نماید. دستاورد پژوهش، بیان‌گر آن است که از مجموع 31 گزاره پرسشی، تعداد 22 کنش عاطفی و 9 کنش ترغیبی است، در حالی که کنش­های اعلامی، تعهدی و اظهاری در این گزاره­ها مصداقی ندارند. کاربرد متعدد کنش­های عاطفی، نشان از درک عمیق گوینده نسبت به بافت موقعیتی خطبه و شخصیت مخاطبان دارد. آن حضرت با به‌کارگیری استفهام غیر­مستقیم، از زیباترین شکل بلاغی برای انتقال مفهوم مورد نظر بهره جسته‌اند و با گنجاندن استفهام­های مجازی در لابه‌لای سخنان خود، مخاطب را به اندیشه واداشته‌اند.