بررسی تطبیقی وجوه اعجاز قرآن از منظر علامه طباطبایی و عایشه بنت الشاطی

Abstract

یکی از مباحث مطرح و مهم علوم قرآنی مسأله اعجاز قرآن و وجوه مختلف آن است که از دیر زمان مورد توجه و پژوهش بسیاری از متفکران و دانشمندان قرآن پژوه بوده است. در ابتدا در مجموعه آثار تدوین یافته در باب اعجاز قرآن کریم و وجوه آن دیدگاههایی مطرح بود که براساس آنها اعجاز قرآن تنها به یک یا نهایتا دو وجه محدود میشود؛ برای مثال وجه فصاحت و بالغت، صرفه و نظم که بیشترین توافق روی آن ها صورت گرفته بود اما امروزه اعجاز قرآن در سه جنبه مهم و اساسی اعجاز بیانی، اعجاز علمی و تشریعی مطرح میباشد. اینمقالهکه با روش توصیفی و تحلیلی انجام گرفته، پژوهشی است تطبیقی در بحث وجوه اعجاز قرآن همراه با بیان و نقد دیدگاه دو مفسر بزرگ عالمه طباطبایی و عایشه بنت الشاطی در مجموعه آثار آنان. هر دو مفسر با توجه به گرایش فکری و رویکرد خاص خود به موضوع اعجاز و وجوه آن پرداخته اند. شایان ذکر است براساس این پژوهش می توان گفت تفاوت دیدگاهی در برخی موارد از جمله: تعریف و چگونگی تحدی و جنبه های مختلف اعجازاز قبیل اخبار غیبی، اعجاز تشریعی، اعجاز علمی و معارفی و عدم وجود اختالف در دو دیدگاه به چشم میخورد در عین حال، به نظر می رسد دو مفسر عالوه بر وجود افتراق ذکر شده مشترکاتی نیز داشته اند که عبارتند از: رد وجه صرفه در اعجاز قرآن و پذیرش اعجاز بیانی «اعجاز ادبی» قرآن، ناگفته نماند که مباحث و مطالب مطرح شده توسط عالمه طباطبایی از شفافیت و ساماندهی بهتری برخوردارند.