سنجش و ارزیابی شاخص سازگاری کاربری اراضی شهری با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مورد پژوهی: شهر کاشان)

چکیده مقاله

رشد سریع توسعه فیزیکی و جمعیتی شهرها در دهه‌های اخیر موجب مشکلات اساسی در شهرها شده است. شهر کاشان نیز با توجه به قدمت و رشد بالای جمعیتی و فیزیکی از این امر مستثنی نبوده در واقع این رشد عامل نابسامانی در فضا و کالبد شهر و بخصوص ناسازگاری در بین کاربری‌های شهری شده و موجب پراکنده رویی، افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل و آلودگی‌های محیط زیستی و به خطر انداختن توسعه پایدار شهری شده است، لذا ارزیابی کاربری‌های شهری از حیث شاخص سازگاری به منظور دست‌یابی به معیارهای متناسب و اصول برنامه‌ریزی توسعه پایدار شهری از مهم‌ترین اقدامات در این زمینه می‌باشد. نوع پژوهش ازنظر هدف کاربردی و از نظر روش انجام تحلیلی- تطبیقی است که با در نظر گرفتن شاخص استاندارد سرانه‌ها و سازگاری و بهره‌گیری از نرم‌افزار GIS به بررسی و ارزیابی کمی و کیفی کاربری‌ها در سطح شهر کاشان پرداخته است. از چهار سنجه شامل ارتباط کاربری‌های مختلف، عدم مجاورت کاربری‌های همجوار، تراکم جمعیت، وسعت زمین به عنوان پایه ­ای برای تحلیل شاخص ­های سازگاری کاربری اراضی استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بیشتر کاربری‌ها به لحاظ مقایسه سرانه‌های موجود با سرانه‌های استاندارد در طرح‌های شهری با کمبود فاحشی روبرو می‌باشند و از سوی دیگر تحلیل کاربری‌ها با شاخص سازگاری حاکی از ناهمسانی سازگاری در بین بعضی از کاربری‌های شهری مانند مسکونی با بیش از 40 در صد، کاربری آموزشی با بیش از 37 درصد، کاربری اداری با 36 درصد، کاربری درمانی با 27 درصد و کاربری ورزشی با 19 درصد با کاربری‌های همجوار خود است، لذا مسئولین شهری می‌بایست در برنامه‌های مربوطه به توسعه آینده شهر، ضمن تخصیص بهینه فضا به کاربری‌های مورد نیاز برای رفع کمبود فعلی، به توزیع مناسب کاربری‌های همجوار بر اساس مؤلفه‌های مکانی – فضایی توجه جدی داشته باشند.