بررسی اثر امواج فراصوت بر فرایند عصاره گیری و قدرت رنگی رنگزای پوست گردو در رنگرزی الیاف پشمی

Abstract

امروزه تحقیقات زیادی بر روی استفاده از روش‌های جدید در رنگرزی منسوجات انجام‌شده که در همه آن‌ها تلاش می‌شود با انتخاب یک روش مناسب در کاهش مصرف انرژی و مواد شیمیایی مصرفی محصولی مقرون‌به‌صرفه با یکنواختی قابل‌قبول تولید گردد. یکی از این روش‌ها، استفاده از امواج فراصوت است. ازآنجاکه ماده رنگزا شدیداً با غشای سلولی گیاه محدودشده است، استخراج با روش¬های بهتری همچون فراصوت می‌تواند به بهبود مکانیسم استخراج رنگزاهای طبیعی و خروج رنگزا از جداره¬های غشای سلولی و همچنین بهبود انتقال رنگزا بر روی الیاف در فرایند رنگرزی در جهت حفظ منابع طبیعی کمک کند. هدف از این پژوهش استفاده از امواج فراصوت در استخراج رنگزای پوست گردو و رنگرزی الیاف پشم با عصاره مطلوب حاصله است که نتایج آن با روش معمول مقایسه می¬شود. با محاسبه راندمان جذب در روش فراصوت نسبت به معمول مشخص شد که استفاده از امواج فراصوت باعث افزایش میزان غلظت رنگزا در محلول نسبت به روش معمول بوده است. به‌منظور بررسی تأثیر امواج فراصوت در فرایند رنگرزی، میزان بهره¬وری روش فراصوت در رنگرزی نسبت به روش معمول در دو حالت (UU) و (UC) محاسبه‌شده است. میزان بهره¬وری (UU) نسبت به (UC) برابر با 77/13% بوده است.بدین ترتیب اثرات مفید استفاده از امواج فراصوت در فرایند رنگرزی شامل جنبه¬های مختلف مکانیکی مثل گاز زدایی از لیف، تحریک و به تلاطم درآوردن محلول رنگزا، پخش سریع رنگ درون لیف و شکستن تجمع مولکول¬های رنگزا است که سبب نفوذ بیشتر رنگزا به داخل لیف و شدت یافتن عمق رنگی حاصله می¬شود. نتایج اندازه¬گیری ثبات نمونه¬ها نشان می¬دهد که ثبات نمونه¬ها در هر دو روش فراصوت و معمول، متوسط تا خوب بوده است. نتایج حاصل از آنالیز SEM نیز این موضوع را به‌وضوح ارائه می¬دهند. ایجاد نوعی فرسایش سطحی و تخریب فلس¬ها در سطح لیف که سبب نفوذ بیشتر رنگزا به داخل لیف شده و قدرت رنگی را افزایش می¬دهد از اثرات پدیده کاویتاسیون شمرده می¬شود که در تصاویر SEM دیده می¬شود.