چالش‌های عدالت آموزشی در دوره ابتدایی؛ واکاوی تجارب زیسته معلمان

چکیده مقاله

با توجه به نقش و اهمیت عدالت آموزشی در گسترش فرصتهای یادگیری، رشد و پویایی نظام آموزشی و ارتقای کیفی برنامههای درسی دانشآموزان، این پژوهش کیفی کوشیده است تا بر مبنای تجارب زیسته معلمان مدارس ابتدایی شهر قم بسترهای وجود عدالت آموزشی و نیز عرصههای مرتبط با مشکلات و موانع آن را وارسی و شناسایی کند. جامعه آماری پژوهش، معلمان دوره ابتدایی شهر قم در سال تحصیلی 1402-1401 بود که از میان آنها دیدگاههای26 نفر از معلمانی که دارای حداقل 10 سال سابقه در مدارس ابتدایی بوده و اطلاعات و تجارب کافی در زمینه موضوع مورد بررسی را داشتند، به عنوان منابع اطلاعرسان تحقیق شناسایی و با توجه به اصل اشباع نظری مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار جمعآوری اطلاعات، مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند بود. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات بدست آمده تحقیق نیز از روش هفت مرحله‌ای کلایزی استفاده شد. مجموعاً نتایج تحقیق نشان داد که از دیدگاه معلمان مشارکتکننده مهّمترین بسترهای ایجابی عدالت آموزشی در دوره ابتدایی وجود مدارس دولتی و پوشش رایگان و همگانی آن، دسترسی به منابع و امکانات آموزشی اولیه و توزیع کتب درسی برای همه فراگیران بوده است. در عین حال، از دیدگاه معلمان مشکلات مرتبط با نحوه توزیع امکانات آموزشی و کمک آموزشی، بودجه، فضای آموزشی، تقسیمبندی و تخصیص معلمان، سیاستگذاری نامناسب و متمرکز و تعداد زیاد دانشآموزان اتباع(افغانستانی) نشاندهنده موانع اساسی است که در زمینه عدالت آموزشی در مدارس ابتدایی وجود داشته است. بدیهی است برنامهریزی سنجیده و اقدام دقیق در زمینه رفع یا کاهش مشکلات مذکور میتواند نقش بسیار مؤثری در ایجاد و نهادینهسازی عدالت آموزشی در مدارس ابتدایی کشور داشته باشد.