رهیافتی از معماری ایرانی جهت تحقق وحدت معماری و سازه در معماری امروز ایران

Abstract

جدایی معماری و سازه، معضل بسیاری از طرحهای معماری بوده که گاهاً یا معماری به نفع سازه عقب نشینی کرده و یا سازه به نفع معماری از حالت بهینه خارج می شود. حل مسأله فوق، متضّمن دستاوردهای ارزشمندی مانند احیاء و کاربرد ارزشهای معماری سنتّی در معماری معاصر ایران ، جلوگیری از استیلای سازه بر معماری، افزایش کارآیی فضای معماری و توجه به زیبایی گرایی در معماری میباشد. بنابراین اهمیت این موضوع قابل اغماض نیست؛ ازاینرو مقالۀ حاضر را با هدف ارایۀ رهیافتی کاربردی جهت همسازی معماری و سازه نگارش نمودیم؛ در این نوشتار، که مبتنی بر مطالعات کتابخانه و آتلیهای است، نخست مفهوم و اهمیت وحدت معماری و سازه مختصراً تشریح میگردد. سپس پژوهشهای اخیر در این زمینه شامل: روش مقداری، الهام از طبیعت، آموزش سازه به معماران، آموزش متقابل معماران و مهندسان سازه، هماهنگی حرفهای مهندسان سازه و معمار و استفاده از فناوریهای نوین سازه ای مورد نقد و بررسی قرار میگیرد. این روشها با چالشهایی همراه است. بنابراین برای حل مسأله به مکتب معماری ایرانی رجوع کرده تا رمز وحدت معماری و سازه را در این مکتب - که یکی از مسائل حل شده و در عین حال زیرمجموعهای از" اصل وحدت" است- بیابیم. از اینرو نمونههایی مانند کاربندی، منار، قوس و غیره، را از لحاظ باربری و مقاومت بررسی نموده و درمییابیم که در این معماری، عاملی که هم منجر به ایجاد کالبد معماری شده، و هم پیکربندی بنا را برای تحمل بارهای وارده و انتقال آن به زمین مساعد میسازد، هندسه میباشد. در ادامه با استفاده از محاسبات و تحلیل ریاضی برخی از قوسهای سنتی مانند قوس مازه دار، شبدری و غیره، متوجه میشویم که هندسه صحیح بنا میتواند ظرفیت باربری را نیز بهطور قابل ملاحظهای افزایش دهد. در نهایت نتیجهگیری میشود که هندسه راهبردی بنیادین جهت حصول همسازی سازه و معماری است