بررسی فضای زندگی زنان در خان ههای سنتی ایران (مطالعه موردی: خانه ملک التجار)

Abstract

نگاه حداقلی و سوداگرایانه به مسکن موجب شده طرح خانه های امروزی به نیازهای روانی ساکنان ب هخصوص بانوان- ک ه در فرهنگ ایرانی اساس و محور معنوی خانه هستند- به درستی پاسخگو نباشد. ازاین رو، ضرورت دارد این موضوع از جوانب مختلف بررسی شود. از آنجا ک ه در فرهنگ ایرانی، پیش و پس از اسلام، زنان همواره جایگاه ویژه و قابل احترامی داشته اند، در آثار تمدنی ب هویژه معماری، م یتوان چنین نگرشی را بررسی ک رد. آنچه در این زمینه م یتوان پرسید اینک‌ه وجوه ممیزه روا نشناختی زنان در نگرش ایرانی- اسلامی چیست و چگونه این وجوه در معماری خانه ایرانی اثرگذار بوده است؟ در این پژوهش، برای شناسایی مؤلفه های روا نشناختی زنان در معماری از روش اسنادی و ک تابخانه ای و برای تطبیق مؤلف ه های جنسیتی با مصداق معماری، از روش مشاهده میدانی استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه خانه "مل کالتجار" در اصفهان است. این بنا از نمونه خان ههای قاجاریِ با یکفیت و دارای تنوع فضایی است و ک ه ب هدرستی بازتا بدهنده زندگی خانواده ایرانی در آن دوره است. در بررسی این خانه یافته ها نشان م یدهند در طراحی خانه ایرانی فضاها و طرح معماری آن با توجه به ویژگی های جنسیتی سازماندهی و شکل داده شده تا زنان نیز در فضای زندگی از آسایش و راحتی، حفظ ارزش، حفظ حقوق، عزت نفس، تنوع، حفظ روحیه و احساسات خویش، برخوردار باشند. مؤلفه های ی ادشده با ک ارکرد، فرم، ارتباط با بستر طبیعی، انتخاب مصالح و تزئینات منطبق است؛ و در نهایت م یتوان دریافت بسیاری از فضای خانه های ایرانی قابل انطباق بر ویژگی های زنانه است.