بررسی اثزات خشکسالی بر منابع آب زیر زمینی با استفاده از شاخص spi

چکیده مقاله

آب‌های زیرزمینی منابع با ارزش تأمین آب در ایران و جهان است. خشکسالی به‌عنوان یک بلای طبیعی و پدیده‌ای اجتناب‌ناپذیر از دیرباز در مناطق واقع در اقلیم‌های گرم و خشک به‌طور متناوب به‌وقوع پیوسته و خسارات زیادی در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی به همراه داشته است. ازجمله خسارات خشکسالی، افت سطح آب زیرزمینی می‌باشد. در این تحقیق، روند تغییرات خشکسالی که خود نیز رابطۀ تنگاتنگی با میزان بارش منطقه دارد، با استفاده از شاخص بارش استانداردشده (SPI) و معیارهای مشتق‌شده از آن مانند طولانی‌ترین دورۀ خشکسالی، تعداد ماه‌های مواجه با خشکسالی و بزرگی خشکسالی (DM) در دشت فوق بحرانی کاشان مورد مطالعه قرار گرفت. سپس براساس شاخص SPI تأثیر خشکسالی بر افت آب زیرزمینی بررسی شد. برای بررسی ارتباط بین خشکسالی و افت آب زیرزمینی، بازه زمانی 13۷۰-13۸۹ براساس آمار موجود و سال‌های مشترک انتخاب شد. نتایج بررسی نشان داد که علاوه بر خشکسالی، بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دشت مذکور عامل افت سطح آب زیرزمینی است و سهم برداشت بی‌رویه در افت سطح آبخوان به مراتب بیش از خشکسالی است. ّبٕ زٗرزهٌٖ٘ هٌبثع ثب ارزغ تأ ه٘ی آة زر اٗراى ٍ جْبى اظت . ذؽىعبل ٖ ثِ عٌَاى ٗه ثلا ٕ طج ٘ ع ٖ ٍ پس ٗ سُ ا ٕ اجتٌبة ًبپذ ٗ ر از ز ٗ رثذبز زر هٌبطک ٍالع زر الل ٘ ن ّب ٕ گرم ٍ ذؽذه ثذ ِ طذَر هتٌذبٍة ثذِ ٍلذَ پ ٘ َظذتِ ٍ ذعذبراز ز ٗذ بز ٕ زر زه ٘ ٌذِ ّذب ٕ التفذبز ٕ ، اجتوذبع ٖ ٍ ز ٗ عت هح ٘ ط ٖ ثِ ّوراُ زاؼتِ اظت . ازجولِ ذعبراز ذؽىعبل ٖ ، افذت ظذط آة ز ٗ رزه ٘ ٌذ ٖ هذ ٖ ثبؼذس . زر ا ٗذ ی تحم ٘ذ ک، رًٍذس تغ٘٘ذراز ذؽىعبلٖ وِ ذَز ً٘س راثط ٔ تٌگبتٌگٖ ثب ه٘ساى ثبرغ هٌطمِ زارز ، ثب اظتفبزُ از ؼبذؿ ثبرغ اظتبًسارز ؼسُ ( SPI ) ٍ هع٘برّبٕ هؽتک ؼذسُ از آى هبًٌس طَلاًٖ ترٗی زٍر ٓ ذؽىعبلٖ، تعساز هبُ ّبٕ هَاجِ ثب ذؽىعبلٖ ٍ ثسرگٖ ذؽىعبلٖ ( DM ) زر زؼت فَق ثحراًذٖ وبؼذبى هذَرز هطبلعِ لرار گرفت. ظپط ثراظبض ؼبذؿ SPI تأث٘ر ذؽىعبلٖ ثر افت آة زٗرزهٌٖ٘ ثررظٖ ؼس. ثرإ ثررظٖ ارتجذب ثذ٘ی ذؽىعذبلٖ ٍ افت آة زٗرزهٌٖ٘، ثبزُ زهبًٖ 13 70 - 13 89 ثراظبض آهبر هَجَز ٍ ظبل ّبٕ هؽترن اًتربة ؼذس. ًتذبٗ ثررظذٖ ًؽذبى زاز وذِ عذلاٍُ ثذر ذؽىعبلٖ، ثْرُ ثرزارٕ ثٖ رٍِٗ از هٌبثع آة زٗرزهٌٖ٘ زر زؼت ه وَر عبهل افت ظط آة زٗرزهٌٖ٘ اظت ٍ ظذْن ثرزاؼذت ثذٖ رٍٗذِ زر افت ظط آثرَاى ثِ هراتت ث٘ػ از ذؽىعبلٖ اظ