بررسی احساس کهتری غزنویان در تاریخ بیهقی بر اساس نظریه شخصیت آدلر

چکیده مقاله

نقد روانکاوانه آثار هنری و تحلیل متون ادبی از منظر روانشناسی رویکرد تازه¬ای است که از میان رویکردهای گوناگون نقد و بررسی آثار ادبی سربرآورده و تاریخ بیهقی با داشتن ویژگیهای مناسب جهت چنین نقد روانکاوانه¬ای برای این تحقیق انتخاب گردید. تاریخ بیهقی اثری تاریخی ادبی است که از منابع مهم تاریخ غزنویان به شمار می¬آید. نویسنده در آن به بیان وقایعی که خود شاهد آنها بوده یا از افرادی مطمئن شنیده می¬پردازد. بیهقی در این اثر از اشخاص بسیاری با ذکر اعمال و رفتار آنها در موقعیت¬های گوناگون سخن به میان آورده که می¬توان از این ویژگی در بررسی¬های روانشناسانه استفاده کرد و اشخاص تاریخ بیهقی را با توجه به نظریه¬های شخصیّت مورد تحلیل قرار داد. از میان نظریه¬های شخصیت، نظریه شخصیّت آلفرد آدلر که بر اصل اجتماعی بودن انسان و انگیزه¬ی تلاش برای برتری و رفع احساس حقارت تکیه دارد برای بررسی علل برخی اعمال شخصیت¬های تاریخ بیهقی مناسب می-نماید. هدف از این پژوهش یافتن علل برخی وقایع و حوادث تاریخی است که بسیاری از آنها موجبات ضعف و زوال غزنویان را فراهم نمود و در نهایت غلبه¬ی سلجوقیان را سهولت بخشید. برای این امر ابتدا به ذکر برخی مفاهیم نظره¬ی شخصیت آدلر پرداختیم و سپس با روش تحلیلی تطبیقی و با استناد بر متن تاریخ بیهقی، احساس کهتری تعدادی از سلاطین و درباریان غزنوی و نتایج و پیامدهای آن شرح داده شد.