بررسی کارکردها، شگردها و فواید اطناب در نفثة‌المصدور

چکیده مقاله

نفثه‌المصدور از متون فنی و مصنوع قرن هفتم هجری و یکی از زیباترین آثار نثر فارسی در این دوره است. این اثر از جنبه‌های بلاغی، ادبی و حتی تاریخی در زمرۀ یکی از والاترین متون قرار می‌گیرد. از ویژگی‌های نثر این کتاب می‌توان به تکرار مترادفات، حشو، جملات معترضه و دعایی، اقتباس و فراوانی لغات عربی و ... اشاره نمود. در این اثر «اطناب» بسامد بسیاری دارد.عدم آشنایی خواننده با اطناب و انواع آن، خواننده را در فهم متن این کتاب دچار سردرگمی می‌نماید. این جستار به گونه‌های مختلف اطناب در نفثه‌المصدور پرداخته‌است: اعتراض، انواع حشو، جملات دعایی، بدل، نفرین، ایضاح بعد از ابهام، ایغال، تکرار، تذییل، ذکر خاص پس از عام و .... در این جستار بر اساس پژوهش کتابخانه‌ای و روش توصیفی – تحلیلی برآن است تا شگردهای اطناب در کلام زیدری را مورد بررسی قرار دهد و در نهایت بدان می‌رسد که اگرچه نفثه المصدور اثری است ،کم حجم؛ ولی نویسنده به دلایل ادبی و بلاغی، معانی اندک را در جملات بسیار بیان نموده‌است تا با به کار گیری شیوه‌های اطناب به توصیف‌ها، مدح و هجوها بپردازد و بسیاری ازاستشهادات عربی و فارسی و صنایع لفظی وبدیعی چون سجع ، جناس، موازنه و ...را نیز با مهارت تمام در ظرف اطناب بگنجاند.