بررسی توزیع فضایی فرسایش پذیری خاک در منطقه خور و بیابانک

Abstract

در حال حاضر فرسایش یکی از مهم‌ترین معضلات محیطی حوضه‌های آبخیز ایران محسوب می¬گردد، لذا تعیین میزان رسوب و فرسایش¬پذیری خاک جهت حفاظت و مدیریت منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است. بنابراین هدف از این پژوهش ارزیابی توزیع فضایی فرسایش‌پذیری خاک در منطقه خور و بیابانک و ارتباط آن با برخی از خصوصیات فیزیکی خاک با استفاده از روش‌های زمین‌آمار است. بدین منظور تعداد 34 نمونه خاک در امتداد سه ترانسکت از واحد پلایا تا کوهستان برای تعیین مقادیر مولفه¬های ماسه، رس، سیلت، کربن آلی و مواد آلی، از عمق 0 تا 50 سانتیمتری برداشت گردید. سپس از طریق روش¬های آزمایشگاهی مقادیر پارامترهای مزبور اندازه‌گیری و مقادیر عامل K و شاخص SEI محاسبه گردید. نهایتاً انواع روش‌های میانیابی جهت بررسی توزیع فضایی مورد آزمون قرار گرفت و مناسب¬ترین روش انتخاب شد. نتایج نشان داد که برای توزیع فضایی مؤلفه‌های ماسه، رس و عامل K، روش تابع پایه شعاعی به ترتیب با RMSE 27/3، 22/3 و 0036/0، برای مؤلفه‌های کربن و ماده آلی روش کریجینگ ساده به ترتیب با RMSE 34/0 و 59/0، برای سیلت روش کریجینگ معمولی با RMSE 88/0، و برای شاخص SEI روش کریجینگ جهانی با RMSE 0014/0 مناسب‌ترین روش‌های میانیابی شناخته شد. با توجه به نتایج فرسایش‌پذیری خاک، کمترین و بیشترین مقادیر عامل K با 025/0 و 07/0 t ha h ha− 1 MJ− 1 mm− 1 ، و همچنین کمینه و بیشینه شاخص SEI با مقادیر 03/0 و 07/0 به ترتیب در قسمت‌های شرقی، و غرب و شمال غربی منطقه گسترده شده است.