بررسی نقش تغییرات کاربری اراضی بر بیابان زایی اراضی محدودۀ دریاچه نمک با استفاده از داده های دورسنجی

Abstract

به ‌منظور مدیریت بهتر و استفاده بهینه از منابع طبیعی تشخیص به موقع و دقیق تغییرات عوارض سطح زمین تأثیر مهمی بر درک بهتر بین پدیده‌های انسانی و طبیعی دارد. با پایش تغییرات کاربری اراضی در بازه‌های زمانی می‌توان به روند وضعیت محیط طبیعی از قبیل تخریب سرزمین، کاهش توان بوم نظام‌ها (اکوسیستم) و بیابان‌زایی پی برد. پژوهش حاضر با استفاده از داده‌های سنجنده‌های TM و ETM+ ماهواره­ای لندست 4، 5 و 7، به پایش تغییرات کاربری اراضی در منطقة دریاچة نمک در بازه زمانی 36 ساله طی سه دوره (1990-1975، 2001-1990 و 2010-2001) پرداخته است. نتایج پایش تغییر کاربری اراضی نشان می­دهد که مساحت زمین‌های نمکزار تغییرناچیزی داشته و حدود 26/5 کیلومترمربع افزایش یافته است. همچنین مساحت اراضی شوره­زار و فاقد پوشش گیاهی افزایش (13/457 کیلومترمربع)، زمین‌های مرتعی کاهش (3/380 کیلومترمربع) و زمین‌های ماسه‌‌زار به­طور کاملاً خطی در بازۀ زمانی مورد مطالعه کاهش (57/194 کیلومترمربع) و در مساحت اراضی کشاورزی افزایشی به مقدار 35/118 کیلومترمربع داشته است. به دین ترتیب مساحت زمین‌های نمایندۀ مناطق بیابانی افزایش یافته، ضمن این­که مساحت اراضی کشاورزی افزایش یافته است. این موضوع موجب زیاد شدن بهره برداری از منابع آب و تغییر کاربری اراضی از مرتع به کشاورزی شده است. در مجموع روند تغییرات کاربری‌های اراضی در منطقة دریاچه نمک حاکی از این موضوع است که منطقة مطالعاتی در معرض تخریب قرار دارد. نتایج نهایی نشان داد که تصاویر ماهواره‌ای از قابلیت مناسبی برای تعیین روند تغییر کاربری اراضی در مقیاس منطقه­ای برخوردارند.