ارزیابی توان اکولوژیک توسعۀ گردشگری در قالب تحلیل مکانی نواحی مستعد طبیعت‌گردی (مطالعۀ موردی: شهرستان کاشان)

Abstract

توان‌سنجی پهنه‌های مستعد طبیعت‌گردی می‌تواند باعث شناخت ظرفیت، اصلاح برنامه‌های توسعه‌، حفظ محیط زیست و توسعۀ پایدار گردشگری شود. در شهرستان کاشان با وجود پتانسیل‌هایی نظیر تنوع منابع و جاذبه، زیرساخت‌، تمهیدات و فعالیت‌های گردشگری، کمتر به برنامه‌ریزی علمی ارزیابی توان اکولوژیکی توسعۀ توریسم پرداخته شده است. لذا پژوهش حاضر سعی دارد به ارزیابی توان اکولوژیکی توسعۀ تفرج متمرکز و گستردۀ اکوتوریسم بپردازد تا گامی در راستای توسعۀ پایدار طبیعت‌گردی مسئولانه بردارد. در این راستا، از مدل آمایشی توسعۀ توریسم که پهنه‌های مستعد گردشگری را در قالب تفرج متمرکز و گسترده ارزیابی می‌کند، بهره‌گیری شد. معیارهای مورد ارزیابی شامل دما، ساعت آفتابی، سرعت باد و بارش (آب و هوا)، شیب، جهت شیب، ارتفاع، سنگ بستر و ردۀ خاک (سیمای سرزمین)، تراکم پوشش، مقدار سبزینگی، ارتفاع و گونه گیاهی (اکولوژی) هستند که تحلیل مکانی و فضایی آن‌ها در محیط نرم‌افزارهای ArcGIS، ENVI و Google Earth انجام شد. نتایج نشان داد که به‌ترتیب 63/60 و 34/39 درصد (86/1730 و 71/2667 کیلومترمربع) و 09/63 و 65/22 درصد (82/2778 و 63/997 کیلومترمربع) دارای قابلیت‌های بسیار مناسب و مناسب برای تفرج‌های متمرکز و گسترده هستند. درنتیجه نقشه‌های تناسب ارضی شهرستان کاشان مبین قابلیت بسیار بالای آن در انواع مختلف طبیعت‌گردی از جمله زمین‌ گردشگری، گردشگری کشاورزی، تندرستی، طبیعت‌درمانی، زیستی و روستایی است که نمایش گرافیک مکانی از منطقه را به‌صورت پهنه‌های مستعد تفرجی ارائه کرده است. این نتایج می‌تواند راهنمایی جامع برای عاملان گردشگری و سندی علمی برای مدیران و برنامه‌ریزان برای تصمیم‌گیری‌های سازنده و اجرای سیاست‌های توسعه‌ای باشد.