ارزیابی حساسیت اکولوژیک عرصه معادن در حال بهره‌برداری (مطالعۀ موردی: شهرستان طبس)

Abstract

بهره‌برداری از معادن به‌عنوان یکی از رفتارهای متداول انسان در محیط‌زیست، پیامدهای اکولوژیکی متعددی برای اکوسیستم به‌ویژه زیست‌بوم بیابان دارد که منجر به تغییرات گسترده‌ای در این مناطق می‌شود. لذا هدف از این پژوهش، بررسی حساسیت اکولوژیک عرصه‌های معادن در حال بهره‌برداری با استفاده از مدل ارزیابی تخریب محیط‌‌زیست در شهرستان طبس است. در این راستا، لایه‌های ارتفاع، جهت دامنه و شیب از سنجندۀ ASTER و لایۀ‌ NDVI برای تعیین میزان حساسیت پوشش گیاهی از تصاویر MODIS استخراج گردید. برای تهیۀ لایه‌های هم‌دما و هم‌بارش از داده‌های اقلیمی ایستگاه‌های طبس و نواحی همجوار استفاده شد. لایه‌های عمق خاک و مقاومت سنگ بستر برمبنای نقشه‌های خاک‌شناسی و زمین‌شناسی با مقیاس 1:50000 تهیه گردید. فراهم‌سازی لایه‌های کیفیت (EC) و عمق آب زیرزمینی براساس داده‌های ایستگاه‌های آب منطقه‌ای و چاه‌های پیزومتری صورت گرفت. نتایج نشان داد که به ترتیب 83/270547، 82/3751342، 61/1773999 و 04/45883 هکتار (63/4، 21/64، 36/30 و 78/0 درصد) در طبقه حساسیت اکولوژیکی مقاوم، نیمه‌حساس، حساس و آسیب‌پذیر قرار دارد. همچنین محدودۀ بهره‌برداری معادن شامل 62درصد از مساحت منطقه می‌باشد که بیشترین سطح آن (66/658047 هکتار) در کلاس‌های حساس و نیمه‌حساس با کد آسیب‌پذیری 2 و 3 واقع شده‌ و نیازمند توجه ویژه مدیریتی است.