ارزیابی قابلیت‌های طبیعت‌گردی مبتنی‌بر اکوسیستم‌های بیابانی (مطالعۀ موردی: منطقۀ سفیدشهر، شهرستان آران و بیدگل)

Abstract

طبیعت منطقۀ سفیدشهر به‌واسطۀ توان‌های محیطی، قابلیت‌هایی انجام فعالیت‌های اقتصادی پایدار ازجمله طبیعت‌گردی در اکوسیستم‌های بیابانی فراهم کرده است که بهره‌برداری از آن‌ها منوط به شناخت دقیق علمی بوده و رفتار در جهت بقای بستر طبیعی و پایداری اقتصادی را می‌طلبد. لذا پژوهش پیش ‌رو با هدف بررسی قابلیت‌های طبیعت‌گردی در مناطق کویری سفیدشهر با تأکید بر ماسه، نمک و آفتاب انجام پذیرفت. در این راستا نخست توان‌های طبیعی و انسانی منطقه شناسایی شد و بر مبنای آن‌ها پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته با 57 گویه در 7 معیار و 2 شاخص با طبقه‌بندی طیف لیکرت 5تایی تدوین گردید. ابزار سنجش بعد از تأیید روایی صوری محتوایی و پایایی با آلفا کرونباخ 903/0 توسط 38 نفر از متخصصان طبیعت‌گردی تکمیل شد. درنهایت، داده‌ها ازطریق روش‌های آمار توصیفی، آزمون t و مدل‌سازی معادلات ساختاری تحلیل شد. نتایج نشان داد در سطح احتمال 99% متغیرهای ژئوفرم‌های نمکی کویر نمک و تپه‌های ماسه‌ای ریگ بلند (میانگین 0789/4 و آمارۀ 057/32)، توانمندی توسعۀ اکوتوریسم، بیوتوریسم و اگری‌توریسم (میانگین 2632/4 و آمارۀ 738/31)، روزهای آفتابی بیش‌ از 300 روز در سال (میانگین 1053/4 و آمارۀ 468/24)، مجموعه دستکند زیرزمینی و مهرکدۀ نرسه (میانگین 2105/4 و آمارۀ 421/33)، وجود هنرمند نقاش معلول توان‌یاب با سطح شهرت بین‌المللی (میانگین 2368/4 و آمارۀ 264/24)، مراسم آیینی و مذهبی متنوع (میانگین 0526/4 و آمارۀ 094/21)، بافت تاریخی و کالبد سنتی شهر (میانگین 0541/4 و آمارۀ 695/24) و جاذبه‌های مذهبی (میانگین 0263/4 و آمارۀ 5291/25) مهم‌ترین نقاط قوت، و سهولت دسترسی به جاذبه‌های گردشگری نواحی اطراف (میانگین 1316/4 و آمارۀ 241/27) مهم‌ترین فرصت‌ گردشگری منطقه‌اند. درمجموع، مدیریت و برنامه‌ریزی قابلیت‌های مذکور گامی برای رفع موانع و توسعۀ طبیعت‌گردی پایدار در سفیدشهر است.