تحلیل آمایشی پهنه‌های مستعد توسعۀ تفرج گستردۀ طبیعت‌گردی در پناهگاه حیات وحش عباس آباد

Abstract

طبیعت‌گردی در مناطق حفاظت‌شده به‌عنوان یکی از زیربخش‌های مهم اکوتوریسم راهی برای حفاظت از چشم‌اندازها، تنوع‌زیستی و ذخایر طبیعی است؛ بنابراین توسعۀ تفرج گسترده در این نواحی لزوم برنامه‌ریزی برای آنها را دو چندان می‌کند. در پژوهش حاضر در راستای رویکرد توسعۀ پایدار طبعیت‌گردی سعی شد تا با بهره‌گیری از روش‌های تحلیل داده‌های‌ مکانی توان اکوتوریسم در قالب شناسایی پهنه‌های مستعد توسعۀ تفرج گسترده‌ در پناهگاه حیات‌‌وحش ارزیابی و درنهایت، ظرفیت تحمل با مدل ظرفیت ‌پذیرش گردشگری (TCC) محاسبه شود. بدین منظور، پنج معیار سیمای‌ سرزمین، اقلیمی، انسانی، زیستی و عوامل محدودکننده انتخاب شد که تلفیق لایه‌های بی‌بُعد آنها منجر به تهیۀ نقشۀ نهایی تفرج ‌گستردۀ اکوتوریسم در دوره‌های گرم و سرد سال شد. نتایج نشان داد که برای تفرج طبیعت‌گردی در دورۀ گرم سال 117948 هکتار (%39) بسیار‌مناسب، 135137 هکتار (%44) مناسب، 52769 هکتار (%17) نامناسب و برای دورۀ سرد سال نیز 82347 هکتار (%27) بسیار‌مناسب، 128213 هکتار (%42) مناسب و 95294 هکتار (%31) نامناسب است که نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از وسعت منطقه معادل 25/115911 هکتار (76%) قابلیت بالایی برای توسعۀ اکوتوریسم دارد. همچنین، ظرفیت پذیرش فیزیکی، واقعی و مؤثر این پناهگاه به‌ترتیب 8557، 4884 و 2665 نفر در سال محاسبه شد. این پهنۀ زیستی می‌تواند با تبیین ارزش‌های اکولوژیکی و طبیعی به یکی از مقاصد مهم طبیعت‌گردی مبدل شود. همچنین، ظرفیت پذیرش‌ آن با برنامه‌ریزی مناسب برای ایجاد زیرساخت‌ها، تأمین تمهید‌های طبیعت‌گردی و نیروی انسانی مجرب می‌تواند افزایش یابد.