مقایسه تطبیقی الگوهای روابط فضایی مسکن در بوم شهر ایران با کشورهای عربی اسلامی

چکیده مقاله

شهرهای تاریخی ایران به ویژه در مناطق مرکزی در دوره های اسلامی الگوهای خاصی از مسکن هم در سطح بیرونی و هم در فضاسازی های داخلی را دنبال کرده اند. بحث های زیادی در خصوص ایرانی یا اسلامی بودن ریشه این الگوها وجود دارد، اما مسئله اصلی تاثیر غیر قابل انکار حضور اصول اسلامی است. نگاهی به فضاهای مسکونی سایر کشورهای اسلامی به طور خاص کشورهای عربی – اسلامی و یافتن نکاتی مشابه در عرصه بندی فضاها در بافت مسکونی آنها با فضاهای مسکونی بوم شهرهای ایرانی می تواند گامی در جهت اثبات این حضور باشد. در تحقیق پیش رو کوشش شده است پس از تحلیل نمونه غالب پلان های مسکونی شهر های بغداد در عراق، قاهره در مصر، مراکش در مغرب، تونس در جمهوری تونس، صنعا در یمن، سلط در اردن، کویت در کویت و جده درعربستان، روابط فضایی در آن ها در غالب دیاگرام های فضایی بیان شوند. از سوی دیگر الگوهای عام روابط فضایی در خانه های تاریخی شهرهای کاشان، شیراز، اصفهان و اردستان ایران ارائه خواهد شد. دلایل انتخاب شهرها در داخل و خارج از ایران تنوع مکانی و اجتماعی در عین نزدیکی های اقلیمی و در عین حال امکان دسترسی به اطلاعات خانه ها است. جهت گردآوری اطلاعات از روش مطالعات کتابخانه ای در مورد نمونه های خارجی و مشاهده و مطالعه اسناد در موارد داخلی بهره گرفته خواهد شد. و در خصوص جمع بندی مدارک با توجه به کیفی بودن داده ها از دیاگرام ها و الگوها همان گونه که اشاره شد، استفاده خواهد شد. در نهایت نشانه های مشترک در چیدمان فضایی همه الگوها در غالب جدولی ارائه و مقایسه خواهند شد. شایان ذکر است با توجه به گستردگی موضوع بررسی در این تحقیق تنها شامل فضاهای داخلی خانه ها است و عرصه های بیرونی را شامل نمی شود.