بررسی مقایسه‌ای مفاهیم قدسی در نیایشگاه¬های ادیان توحیدی (مسجد، کلیسا و کنیسه) (نمونه¬ها¬ی موردی: مسجد حضرت ابراهیم خلیل¬الله، کلیسای مریم مقدس و کنیسای حییم در خیابان سی¬تیر تهران)

چکیده مقاله

معابد و نیایشگاه¬ها از مهم‌ترین مظاهر مفاهیم مقدس در ادیان هستند، مفاهیم مقدس در هر دین به‌صورت نمادهایی مقدس متظاهر می-شود، که با بررسی هر یک تشابه و تفاوت میان آن¬ها آشکارشده و با واکاوی تفاوت هر یک از نیایشگاه¬ها می¬توان به مفاهیم قدسی پشتوانه¬ی آن¬ها دست‌یافت. چنین تمایزاتی نشانه¬ی تفاوت¬هایی است که در معانی آن¬ها وجود دارد. این پژوهش سعی دارد تا با بهره¬گیری از مطالعات کتابخانه¬ای و مشاهدات میدانی به بازشناسی و تبیین اصول مفهومی قدسی در هر یک از نیایشگاه¬های (کنیسه، کلیسا و مسجد) ادیان ابراهیمی (توحیدی) بپردازد و از طریق مطالعات تطبیقی، مفاهیم هر یک را بازخوانی کند. برای نیل به هدف مذکور سه نمونه¬ی نزدیک به هم از این نیایشگاه¬ها در خیابان سی¬تیر تهران واقع در منطقه¬ی 12 شهرداری انتخاب شد و مورد بررسی قرار گرفت. برای هر مفهوم هفت شاخصه (محوربندی، مرکزگرایی، سلسله مراتب، حرکت درون فضا، درون¬گرایی و برون¬گرایی، استقلال فضا در عین وحدت و در نهایت هندسه) تنظیم و به شکل تطبیقی امتیازدهی شد. بررسی¬ها حاکی از آن است که کلیسا و مسجد سطح زیبا سازی بیشتری نسبت به کنیسه دارند و بدین ترتیب این دو نیایشگاه به میزان بیشتری بستر انس و نزدیکی انسان¬ها را با معبود را فراهم می¬آورند.