کارکرد معنایی هماوائی در جزء سی ام قرآن کریم

چکیده مقاله

تکرارهای آوائی و تشابهات لفظی در قرآن کریم کارکرد­های معنایی دارند؛ چینش و هم­نشین­ سازی واژگان در متن قرآنی به گونه­ای صورت پذیرفته که آن هم­نشینی، در القا مفهوم مؤثرتر است و می­توان از آن به عنوان «هماوائی» یا همان «اعجاز النظم الموسیقی» یاد کرد؛ کاربست این شیوه از بیان موجب خلق مفهومی تازه می­شود. نیز کمک می­ کند تا مفاهیم دور از هم- که گاه متضاد هم هستند- در کنار یکدیگر قرار گیرند و از رهگذر تناسب صوری و موسیقایی، به نوعی به اتّحاد معنایی و انسجام برسند. استفاده از ظرفیت هم­نشینی و هماوائی در قرآن، این امکان را ایجاد نموده است تا معنای مورد نظر با قوّت بیشتری به مخاطب القا گردد و باور­پذیری مفهوم را دو­ چندان نماید. بررسی­ ها نشان می ­دهد بهره­گیری از این ظرفیت، در جزء سی­ ام قرآن کریم نمود بیشتری دارد و از این منظر سزاوار توجّه و پژوهش است. در پرتو اهمیّت مسأله، پژوهش حاضر می­کوشد با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی هماوائی و تأثیر معنایی آن که از آن به عنوان «اعجاز مجاورت» یاد شده در جزء مورد اشاره بپردازد و نتیجة بحث را فرادید مخاطب قرار دهد. چنین استنباط می­ شود که چینش و هم­نشینی اعجاز­گونه واژگان، موجب برجسته ­سازی سخن شده و با به همراه داشتن معنا و مدلولی خاص، به طور ضمنی، نافی ایده ترادف در قرآن گشته است.