سبک روایی، زاویۀ دید و درون مایه های پایداری رمان «ام سعد» (غسّان کنفانی) و خاطرات «دا» (زهرا حسینی)

چکیده مقاله

دو رمان «أُمُّ سعد» و خاطرات «دا» بدین سبب که هر دو به نوعی مؤلّفه ­های مقاومت سرزمین فلسطین و دفاع مقدّس ایران را واگویی می­کنند؛ در زمرۀ ادبیّات روایی می­ گنجند. این جُستار می­ کوشد تا از منظر سبک و دید راوی، محتوای دو داستان را بر پایۀ معیارهای پایداری و رویکرد ادبیّات تطبیقی آمریکایی، تحلیل کند. خاطرات«دا»، با روایت­هایی­ مستند، در یک عمل داستانی غیرخطّی و رمان «أُمُّ سعد»، با بهره­ گیری از درون­ مایه­ های نمادین و اسطوره­ای، در یک سیر خطّی روایی، در خلق فضا، رنگ، به­ کارگیری صحنه­ های فراخ­ منظر و انواع صور خیال، در تحقّق اهداف خود، کامیاب به نظر می­ رسند.

زهرا حسینی، با شگردهای زاویۀ دید درونی اوّل شخص(تک­ گویی درونی، حدیث ­نفس و تک ­گویی نمایشی) و کنفانی، با ترکیبی از زاویۀ دید درونی اوّل شخص(دو راوی) و بیرونی سوّم شخص(راویِّ دانای کل، دانای کل محدود و زاویۀ دید نمایشی)، حوادث داستان را روایت می­ کنند.در پژوهش توصیفی و تحلیلی حاضر که به روش کتابخانه­ ای و با هدف وصول به شخصیّت­ های قهرمان و درون­مایه­ های پایداری صورت گرفته است، می­ تواند ضمن تبیین اشتراک و افتراق زاویۀ دید، مؤلّفه­ های معنوی، اجتماعی و لایه­ های معنایی دو اثر روایی، مخاطب را با سبک زندگی و فرهنگ جهادی زنان و مردان ایثارگر ایران و فلسطین آشنا سازد؛ چرا که پیام  اصلی این دو ژانر و قهرمانان آن، مقاومت در برابر رژیم بعثی و صهیونیستی در دفاع از سرزمین بوده­است. یافته ­های این پژوهش، نشان می­ دهد که مضامین پایداری مانند عشق به وطن و دفاع از آن، ایثار و جانفشانی، ایمان و امید و ... در دو روایت، بیشترین نمود داشته ­است