همسنجی ترجمه کنش¬های¬گفتاری سوره مریم

چکیده مقاله

زبان در اصل ترجمه ­ای از تصورات و مفاهیم ذهنی انسان است بنابراین ارتباط بین زبان و ترجمه، حقیقتی انکار­ناپذیر است. کاربرد­شناسی به‌عنوان یکی از زیرشاخه­ های زبان­شناسی به بررسی پاره ­گفتا­رها در درون بافت می ­پردازد. کنش­گفتاری از مهم‌ترین مفاهیم کاربرد­شناسی است که به ‌نوعی به تحلیل­ گفتمان مربوط می­ شود؛ از آن روی که گفتمان، سلسله­ ای از کنش­ های گفتاری است. در پرتو اهمیت مسأله، نگارندگان در این جستار بر آنند تا با در پیش گرفتن روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر ترجمه ­های پنج مترجم همچون قمشه ­ای، خرمشاهی، فولادوند، صفارزاده و مکارم شیرازی از قرآن کریم، به همسنجی ترجمه کنش های گفتاری در سوره مریم بپردازد. از نتایج تحقیق این است که مترجمان در بیشتر موارد، در ترجمه کنش­های گفتاری مستقیم، مانند کنش­های امری حقیقی و مستقیم و کنش­های اعلامی و تعهدی درست عمل کرد ه ­اند؛ اما در ترجمه کنش ­های اظهاری، عاطفی، ترغیبی و بویژه استفهامی که گاهی به دلایل بلاغی از معنای اصلی خود خارج می ­شوند، ضعیف عمل کرده­ و در مواردی حتی مفهوم را به ذهن مخاطب منتقل نکرده ­اند و تنها به ترجمه تحت اللفظی بسنده نموده و بیشتر توجهشان به ساختار نحوی آیه بوده است. دیگر اینکه در فرآیند ترجمه،  به ترجمه بافت محور و به عناصر مهم در گفتمان از جمله عنصر متکلم، مخاطب و پیام مورد هدف متکلم، عنصر زمان و مکان، اهمیت نداده­ و از شیوه ­های موثر در رساندن مفهوم کنش­های گفتاری، خصوصا کنش ­های گفتاری غیر مستقیم مانند علایم سجاوندی و بعضی از هنجار­های نحوی و موسیقایی قرآن، بهره نبرده­ اند.