همسنجیِ خوانش های شاعران معاصر عربی و فارسی از داستان حضرت نوح (ع)

چکیده مقاله

الهام­ گیری از میراث کهن دینی و دخالت ­­دهی آن در متن، یکی از وجوه اشتراک مهم شعر معاصر عربی و فارسی است؛ شاعران معاصر عربی و فارسی برای ترسیم اندیشه ­ها و تجربه­ های خود به استفاده از سرچشمه دین و چهره‌های دینی روی آورده‌اند تا از رهگذر آنها، مفاهیم ذهنی خود را ادیبانه ­تر و فنی ­تر به مخاطب انتقال دهند. یکی از چهره های مهم دینی که هم در شعر معاصر عربی و هم در شعر معاصر فارسی عهده ­دار انتقال تجربه شاعران گشته و می­ توان آن را به عنوان یکی از وجوه اشتراک آندو شعر در الهام­ گیری از یک سرچشمه به شمار آورد، حضرت نوح علیه السلام و تجربه­ دینی آن شخصیت است. در پرتو حضور پررنگ و محوری این چهره در شعر چهار شاعر معاصر عربی و فارسی همچون «امل دنقل»، «محمود درویش»، «شمس لنگرودی» و «شفیعی کدکنی» و نیز وجودِ اصلِ «یک میراث و چند برداشت»، پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد کیفی و روش توصیفی-تحلیلی  و مقایسه ای به واکاوی بازخوانی داستان حضرت نوح(ع) در شعر شاعران یادشده بپردازد و علت و نحوه فراخوانی را مورد همسنجی و نقد تطبیقی قرار دهد. برداشت این است که خوانشِ شاعران معاصر از داستان حضرت نوح، تابع دغدغه‌های جمعی آنان است و عهده‌دار انتقال انتقادهای ایشان نسبت به جامعه حاضر می ­باشد؛ لذا نوحِ معاصر، با نوح دینی تفاوت­های فراوانی دارد. دیگر اینکه دخالت­دهی شخصیّت­ کهن حضرت نوح و خوانش جدید از چهره وی، گویای ذهن هوشیار شاعران مورد مطالعه است و به مانایی متن ادبی در ذهن مخاطبان انجامیده است.