نقد فمنیستی رمان «الّتی تعدّ السّلالم» بر اساس نظریه الین شوالتر

چکیده مقاله

در نقد فمنیستی، مسئله زن و جایگاه او در جامعه مطرح می‌شود. رمان «التی تعد السلالم»، اثر هدی حمد نویسنده زن عمانی، رویکردی نقادانه نسبت به جایگاه زنان در جامعه دارد و دربردارنده‌ی مفاهیمی چون اختلاف طبقاتی میان زنان، چالش‌های فرهنگی آنان و سیطره نظام مردسالارانه است. پژوهش پیش‌رو در نظر دارد با رویکرد کیفی و روش توصیفی- تحلیلی رمان یادشده را در تطابق با رویکردهای چهارگانه نقد فمنیستی «الین شوالتر» شامل رویکردهای زیست‌شناسی، روان‌شناختی، زبان‌شناختی و فرهنگی مورد بررسی و تحلیل قرار دهد و در پی یافتن پاسخ این پرسش است که نویسنده چگونه مولفه‌های زنانه را در اثر خود بازتاب داده است. حمد در بعد زیست‌شناسی زنان به مسائلی چون زایمان، ختنه زنان و بارداری اشاره کرده است و در بعد روانی، مسائلی مانند وسواس فکری و عملی، خواب و دوگانگی رفتاری را مورد توجه قرار داده است. کاربرد ویژگی‌های برجسته زبانی توسط نویسنده هم‌چون واژگان و لهجه عامیانه عربی در انعکاس مسائل زنانه و مشکلات فرهنگی چون قاچاق زنان و آزار جسمی آن‌ها، موجب خلق اثری تاثیرگذار و آگاهی‌بخش شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، حمد با تکیه بر شگردهای زبان زنانه خود با توجه به مسائل اجتماعی و فرهنگی زنان‌ در هویت‌بخشی به زنان موفق عمل کرده است و بسامد بالای مولفه‌های الگوی شوالتر، زنانه بودن اثر وی را اثبات می‌کند. نکته دیگر اینکه روایت، تحت تاثیر بعد فرهنگی زنان است و نویسنده این سویه را برجسته کرده است به طوری که دغدغه‌‎های مهم و عمیق فرهنگی در پوششی از مسائل زیستی و روانی زنان نیز مطرح شده است.