آشنایی زدایی در شعر ادونیس و رویایی

چکیده مقاله

 آشنایی‌زدایی دربرگیرندۀ  شگردهایی است که زبان و مفهوم شعر را برای مخاطبان بیگانه می‌سازد و با عادت‌ها و سنّت‌های زبانی آنان مخالفت می‌نماید. در نتیجۀ این خلاف عادت، تغییر و دگرگونی متوجّۀ اثر ادبی می‌شود و زبان اثر را ناآشنا می‌سازد و موجب توجّه‌دهی و بهره‌وری بیشتر خواننده می‌گردد. این پژوهش، سروده‌های دو شاعر معاصر عربی و فارسی یعنی ادونیس و یدالله رؤیایی را از نظرگاه آشنایی‌زدایی مورد بررسی و نقد قرار می­دهد؛ از آنروی که شاخصۀ اصلی شعر هر دو شاعر کاربستِ  شگرد یادشده می‌باشد، بررسی متن شعری این دو شاعر نشان از آن دارد که هر دو در به کارگیری آشنایی‌زدایی، هنرمندانه عمل کرده‌اند و کوشیده­اند تا با بهره‌گیری از این آرایۀ ادبی و پرهیز از تکرار گفته‌های پیشینیان، شعری برجسته و قابل تأمّل به مخاطبین خود ارائه دهند و آنان را وادارند تا در معادله شعری، طرف فعّال باشند. بهره‌گیری از شیوه‌های نو در نگارش متن، به­کارگیری متناقض‌نما، ایجاد تغییر در دستور زبان از جمله نمودهای آشنایی‌زدایی در شعر این دو شاعر است.