گونه های نزاهت در نهج البلاغه

چکیده مقاله

نهج البلاغه که برگزیده­ای از سخنان گرانسنگ حضرت علی (ع) است، ضمن اینکه پس از قرآن کریم از جمله آموزه­های نافذی است که در سازندگی و تربیت اخلاقی بشر نقش تعیین­کننده­ای دارد، با تعابیری زیبا و مفاهیمی ژرف، سخن­سنجان را شیفته خویش ساخته است. نزاهت و عفتِ کلام گنجانده در متن نهج البلاغه، یکی از آن موارد است؛ امام (ع)که دارای اسلوبی تربیتی و اخلاقی است و انسان­ها را به تزکیه و تهذیب نفس سفارش می­کند با پرده پوشی برخی از مفاهیم زشت و ناروا، کلامش را از آوردن این­گونه واژگان و تعابیر، دور ساخته و با حساسیت ویژه در گزینش آن­ها، از کاربست واژگان رکیک و ناشایست پرهیز نموده و از این رهگذر، جذابیت و عمق­بخشی به معانی و تاثیرگذاری کلامش را دو چندان کرده است. در پرتو این مسأله، مقاله حاضر می­کوشد با روش توصیفی- تحلیلی از گونه­های مختلف نزاهت کلام حضرت علی (ع) پرده بردارد و آن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. با بررسی نمونه­های مختلف نزاهت­های به کار رفته، چنین استنباط می­شود که برای صاحب سخن هم چه گفتن مهم بوده است و هم چگونه گفتن؛ لذا با کاربست شیوه­های مختلف بیانی از مفاهیمی نازیبا و ناشایست با تعابیری مناسب و عفیف سخن رانده است به گونه­ای که آن تعابیر با حفظ آبروی اشخاص و عدم پرده­دری همسویی دارد.