بازآفرینی اسطوره عولیس در شعر معاصر عربی

چکیده مقاله

پژوهش حاضر می‌کوشد چگونگی حضور شخصیّت اسطوریِ «عولیس» و شیوه‌های فراخوانی و بکارگیری آن را از سوی سه شاعر مهم معاصر عربی همچون «محمود درویش» (1941-2008) «محمد عمران» (1962-1983) و «یوسف الخال» (1917-1987) مورد بررسی و نقد قرار دهد؛ بدین جهت که نامبردگان برای القای مفاهیم مورد نظر خود به مخاطب از این چهرۀ اسطوری بهره‌ها بردند و کوشیدند با کمک آن، رمزگونه به ترسیم دغدغه‌های شخصی و غیر شخصی بپردازند. چنین استنباط می‌شود که این شاعران از اسطورة یادشده خوانش سیاسی- اجتماعی داشته‌اند و با الهام‌گیری از تجربه‌های سنّتی وی، در پی رسیدن به «پنه‌لوپة» معاصر خویش یعنی سرزمین غصب شده کشورشان هستند. «عولیس» در شعر آنان شخصیتی میهن‌خواه و پر دغدغه‌ایست که از دردی مشترک می‌نالد و همچون پیش، تلاش و انتظار در دستور کار خود دارد. از سویی دیگر آنان به کمک این اسطوره تلاش داشتند اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی را به چالش بکشانند و در همان حال که کوشیدند با بیان سمبولیک، ادبیّت متن شعری خود را دو چندان کنند.