زیبایی شناسی آیات متشابه در قرآن کریم

چکیده مقاله

گرچه متن قرآن کریم، متشکل از واژگان به ظاهر ساده است، امّا آنسوی این واژگان، معانی ژرف و اهدافی خاص نهفته است. با درنگ و تامل در آیات کلام وحی، به این رهیافت می­رسیم که هریک از آن­ها به دنبال القای مفهومی ‌خاص به مخاطب است و در پسِ تمامی این آیات اغراضی نهفته است که زیبایی و اعجاز آیات الهی را صد چندان می‌کند. این اغراض، به اقتضای سیاق و مقامِ سخن باز می‌گردد و این مهم در آیاتی از قرآن که چه از لحاظ لفظی و چه از لحاظ معنوی مشابه یکدیگر هستند بیشتر جلوه می‌نماید؛ مقصود از آیات مشابه، آیاتی است که در عین تناسب ظاهری، تناسب معنایی نیز با یکدیگر دارند؛ اما با دقّت می‌توان به وجوه اختلاف آن‌ها پی برد. نگارندگان در این پژوهش برآنند تا با شیوه توصیفی- تحلیلی، اسلوب و ساختار متنوع آیه­های با تشابه لفظی و معنایی را از زوایای مختلف مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. چنین برداشت می­شود که علت اصلی تفاوت در ساخت کلامی جملات متشابه، تنوع بخشی به سخن، تنوع در گفتار، اهمیت بخشی به موضوع و  اثرگذاری آن بر مخاطب بوده است.