نقد و بررسی گونه‌های حس آمیزی در سروده‌های «سعید عقل» و «نیما یوشیج»‏

چکیده مقاله

حسامیزی از منظر علم زبانشناسی یکی از وجوه «رستاخیز واژگان» است که با شکستن ساختار سطحی واژه‌ها و نه ساختار عمیق، باعث لذت ادبی مخاطب می‌شود. در این شیوه‌ از نگارش، شاعر مرزهای نظام رایج تصورها و ذهنیات خواننده یا شنوندة خود را در هم می‌شکند و با آفرینش تصویری پیچیده و ناب، موجب شگفتی مخاطب می‌گردد. در این جستار نگارندگان با الهام­گیری از مکتب آمریکایی در ادبیات تطبیقی به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی به نقد و بررسی حسامیزی در سروده‌های دو شاعر صاحب­نام ادبیات عربی و فارسی یعنی «سعید عقل» و «نیما یوشیج» می‌پردازند. تحقیق نشان از آن دارد که حسامیزی‌ در سروده‌های این دو شاعر علاوه بر جنبة زیباشناختی و هنری، ابزار انتقال معانی مبهمی است که به آسانی تن به بیان صریح نمی‌دهند. از شیوه‌های جالب توجه در اشعار این دو شاعر تلفیق وکاربست سایر آرایه‌های ادبی با حسامیزی است تا بر جنبة هنری ابیات بیافزایند و بافت بلاغی و هنری بیت را مستحکم‌تر نمایند.گاه رابطة بین دو طرف حس‌آمیخته در سروده‌هایشان آنچنان دور است که آشنایی‌زدایی در آن بیشتر به چشم می‌خورد. سعید عقل با انتخاب شگرد «تزاحم» یا «انباشتِ» حسامیزی سبب دیریابی معنا شده است که از کارکردهای مهم این تکنیک بیانی، برجستگی جنبة زیبایی‌شناختی بیت است. نیمایوشیج نیز جهت ارتقا بخشیدن به شأن و مرتبه امور محسوس و پیوند جهان ذهنی و عینی، به حسامیزی انتزاعی- محسوس توجه ویژه‌ای نموده است.