بررسی استعاره¬های ایدئولوژیکی در رمان مدن الملحِ عبدالرحمن منیف بر اساس نظریه ون دایک

چکیده مقاله

تشبیه و استعاره­ آن­گاه که در پیوند با ایدئولوژی به عنوان یکی از مفاهیم اصلی تحلیل گفتمان انتقادی قرار گیرد، دیگر عنصری تزیینی و خارج از پوسته­ی گفتمان نیست؛ بلکه منافع افراد در گروه خودی را تامین می­کند و در پی ضربه زدن به گروه غیر خودی است. این مسأله در آثار ادبی­ای که رنگ ضد استعماری دارند به خوبی نمود پیدا می­کند. رمان مدن الملح(التیه) نوشته­ی «عبدالرحمن منیف»  یکی از این آثار است که در آن ایدئولوژی ضد استعمار آمریکایی در آن آشکار است. نگارندگان در این جستار با مطالعات کیفی و در پیش­گرفتن روش توصیفی-تحلیلی برآنند که کارکرد­های استعاره را از منظر مربع ایدئولوژیکی «وندایک» مورد بررسی و تحلیل قرار دهند.  دستاورد تحقیق بیانگر آن است که عبدالرحمن منیف در رمان « مدن الملح» در توصیف گروه خودی (عرب­ها) با کاربست استعاره، صفاتی همچون وطن­خواهی، داشتن روحیه­ی انقلابی، اتحاد و آزاد منشی را در متن القاء می­کند و در توصیف گروه غیر خودی(آمریکایی­ها و حکومت)ویژگی­هایی همچون فریبکاری، خوف­آفرینی، دخالت­گری، تهاجم فرهنگی و دروغکاری را به مخاطب القاء می­کند و به خوبی توانسته است تعارض میان عرب­ها با حکومت و آمریکایی­ها را به تصویر بکشد. مهم ترین کارکرد استعاره در این رمان،  مشروعیت وجود آمریکا در کشور­ها­ی حوزه­ی خلیج فارس است که به علت حمایت سردمداران از آنان و دادن وعده­ها­­­­ی دروغین مادی به آسانی محقق شده است که البته نویسنده با دو ابزار طنز و عاطفه، کارکرد استعاره در رمان یادشده را به حداکثر رسانده است.