بازخوانی اسطوره اوزیریس در شعر سمیح القاسم بر اساس نظریه جوزف کمبل،

چکیده مقاله

یکی از مهم­ترین اسطوره­هایی که با بار معنایی رستاخیز و خیزش دوباره در شعر معاصر عربی حضوری چشمگیر دارد و حجم انبوهی از دفترهای شعری شاعران را به خود اختصاص داده، اسطوره اوزیریس مصری است. سمیح القاسم شاعر معاصر فلسطین (1939-2014) از جمله شاعرانی است که در سه مرحله به این اسطوره توجهی نشان داده است به گونه­ای که با مرحله سه­گانه الگوی سفرِ تک اسطوره قهرمان «جوزف کمبل» نظریه­پرداز مشهور آمریکایی قابل تطبیق و اعمال است. سه مرحله­ای که شاعر از اسطوره یادشده الهام گرفته در سه سروده «علی قلعة الامبراطور»، «حواریّة العار» و «اوزیریس الجدید» تجلی پیدا کرده است که به ترتیب با مرحله سه­گانه الگویِ «عزیمت»، «تشرف» و «بازگشت» همخوانی دارد. در پرتو این شناخت، پژوهش حاضر می­کوشد با روش توصیفی- تحلیلی ضمن بررسی چگونگی حضور شخصیت اسطوره­ای اوزیریس و شیوه­های فراخوانی و به کارگیری آن را در شعر شاعر، میزان پایبندی وی به الگوی مورد نظر را مورد واکاوی و تحلیل قرار دهد. برداشت این است که سمیح القاسم شاعری متعهد و پایبند به سرزمین مادری است که با توجه به نگاه خاص خود و نیاز جامعه معاصر، با بیانی نمادین، اسطوره اوزیریس را همانندانگاری و بازآفرینی کرده است.