بررسی جایگاه ادبی- فقهی حرف واو در آیه ۱۲۱ سوره انعام

چکیده مقاله

علمای دانش نحو معانی سه­گانه حال، استیناف یا عطف را برای حرف «واو» در آیه «لا تَأْکُلُوا مِمّا لَمْ یُذْکَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَیْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ» (انعام/121) محتمل دانسته­اند که البته ناهمگونی این نظرات، تبیین معنوی آیه شریفه را دچار چالش ساخته است. بر این اساس نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به دنبال معنا­شناسی حرف «واو» در این آیه شریفه بوده و به این نتیجه رسیده است که ضمیر در جمله «وَ إِنَّهُ‏ لَفِسْقٌ» به «أکل» مستفاد از فعل «لاتأکُلُوا» یا به «عَدَمُ الذِّکر» که برگرفته از «لَم یُذکَر» است، رجوع می­کند بنابراین آیه شریفه در صدد نهی از خوردن ذبیحه موصوف به فسق نیست بلکه در مقام تبیین یکی از مصادیق فسق است. واژه «فسق» در آیه مورد بحث نیز به معنای خارج شدن ذبیحه از حلیت است که در حقیقت جمله «وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ» دلیل حرام بودن ذبیحه­ای را بیان می­کند که نام خداوند بر آن برده نشده است؛ زیرا آن فسق و خروج از بندگی خداوند است و این مفهوم تنها با معنای عاطفه یا استیناف همخوانی دارد نه حالیه بودن.