نشانه شناسی سروده قصیدة الأرضِ محمود درویش بر اساس نظریه نشانه شناسی گریماس

چکیده مقاله

نشانه شناسی گریماس از انواع نشانه­شناسی ادبی محسوب می­شود که به تبیین جنبه­های بیانی، تأثیری و دلالی اثر ادبی می­پردازد. پیکرة مورد پژوهش، سرودة «قصیدة الأرض» اثر محمود درویش است که بر سیاق سروده­های ادب پایداری افزون بر ویژگی­های شعری از خصوصیات داستانی نیز بهره برده است؛ به همین دلیل جستار حاضر با هدف نشانه­شناسی جنبه­های گوناگون سروده و تعیین مؤلفه­های معنایی آن به رشتة نگارش درآمده است. در مقالة حاضر که بر پایة روش تحلیل محتوا  و شیوة توصیفی- تحلیلی شکل گرفته،سروده یادشده در دو بخش روساخت و ژرف­ساخت و در چهار سطح داستانی، زبانی، ادبی و دلالی مورد تحلیل نشانه­شناسی قرار گرفته­اند. از جمله نتایج مهم این مقاله آن است که «ستایش آزادی وطن» شالوده فکری سروده را می‌‌سازد؛ اما «اشغال دراز مدت» به عنوان یک مانع جدی، باعث شده تا انگیزه بازیابی هویت در ذهن «درویش»، جلوه‌ای رمانتیک بیابد و آرمانشهر فلسطین پردازش شود. وجود تنش در بخش ژرف ساخت سبب شکل­گیری مفاهیم متناقض شده است. در بخش روساخت نیز شاهد تضاد درامی هستیم. نتایج تحلیل این بخش بر کنشگری شاعر و مفهوم وطن دلالت دارند.