تحلیل کاریکلماتور در شعر «أحمد مطر» و استراتژی های بیانی آن

چکیده مقاله

طنز و مطایبه قالب‌ها و سبک­های متعددی دارد که یکی از این قالب‌ها «کاریکلماتور» است؛ گونه‌ای از نوشته کوتاهِ مطایبه‌آمیز که به قصد برجسته ­سازی تضادها، با نگرشی متفاوت به دنیا و پدیده‌های پیرامون آن توجه می‌کند. در میان طنزپردازان معاصر عربی، «احمد مطر» یکی از پرکارترین و نامدارترین آنان در این زمینه محسوب می‌شود؛ وی به عنوان شاعری متعهد، در اشعار خود سیرت سوژه‌های خود را بازآفرینی می‌کند و از رهگذر آن، تضادهای معنوی و ناهمسویی حرف با عمل و ناهماهنگی صورت با سیرت آنان را فرادید مخاطبان اشعار خویش قرار می­دهد. نگارندگان در جستار پیش­روی برآنند تا با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی، در گام نخست به تعریف و ارائه نمونه ­هایی از کاریکلماتور در شعر «أحمد مطر» به عنوان پیشگام این فن در ادب معاصر عربی بپردازند و در گام بعدی به دسته­ بندی و تشریح برخی از استراتژی­ هایی که شاعر در کاریکاتورنویسی از آنها بهره جسته، اقدام نمایند. از آنجا که «أحمد مطر» کاریکاتوریست نیز بوده، لذا برای نشان­دادن قابلیت ارجاع تصویری کاریکلماتورهای ِوی، چند کارتون و طرح کاریکاتوری ضمیمة کاریکلماتورهایش شده است. نتیجة پژوهش حاکی از این است که «أحمد مطر» با بهره­گیری از شیوه کاریکاتورنویسی و نشان­دادن تناقضات و تفاوت های موجود، از سویی نقاب را از چهرة حاکمان بی­ عمل و بیهوده­ گوی کشورهای عربی کنار می‌زند و از دیگر سو، بی‌تفاوتی و انفعال شهروندان عرب را فرادید مخاطبان خویش قرار می‌دهد و از رهگذر آن، رؤیای  رسوایی حاکمان و اصلاح مردم سرزمینش را در سر می‌پروراند.